Kaplica św. Barbary przy Silesia City Center w Katowicach

---

Lokalizacja

Kaplica św. Barbary znajduje się w Katowicach, konkretnie przy ulicy Chorzowskiej 111, w obrębie dzielnicy Dąb. Ta historyczna budowla usytuowana jest w centralnej części obszaru po zlikwidowanej kopalni węgla kamiennego „Eminenz”, znanej również jako „Gottwald”. Znajduje się ona po wschodniej stronie szybu „Georg”, który jest również określany mianem „Jerzy”.

W bliskiej okolicy kaplicy, nieopodal, zlokalizowany jest przystanek tramwajowy ZTM Dąb Silesia City Center. Dodatkowo, mieszkańcy i turyści mogą skorzystać ze stacji wypożyczalni rowerów miejskich Metrorower nr 27071, co ułatwia dostęp do tego wyjątkowego miejsca.

Kaplica jest wspaniałym punktem orientacyjnym dla odwiedzających, zwłaszcza że znajduje się w sąsiedztwie popularnego centrum handlowego Silesia City Center, co czyni ją łatwo dostępną zarówno dla mieszkańców, jak i turystów odwiedzających Katowice.

Historia

Kaplica św. Barbary ma swoje korzenie w zabudowaniach nieczynnej kopalni węgla kamiennego „Eminenz”, znanej później jako kopalnia „Gottwald” z początku XX wieku. Została założona w kontekście nadania pola górniczego „Eminenz” 30 września 1903 roku. Ruch związany z budową kopalni rozpoczął się 1 lipca 1904 roku, natomiast ceremonialne poświęcenie głównego szybu „Georg”, znanego też jako „Jerzy”, odbyło się 8 sierpnia 1904 roku. Ta ważna chwila miała na celu uhonorowanie arcybiskupa wrocławskiego, kardynała Georga von Koppa, który ostatecznie dokonał tego aktu.

Rozwój głębienia szybu rozpoczął się niezwłocznie, następnie w 1905 roku rozpoczęto wydobywanie węgla kamiennego z pokładu „Fanny”. Budowa szybu zakończyła się w marcu 1907 roku, osiągając głębokość 304 m, co wymagało ustawienia stalowych wież szybowych po jego nadbudowie. Kaplica powstała w obszarze, gdzie wcześniej znajdowała się maszyna wyciągowa, która później pełniła funkcję budynku wymiennikowni ciepła. Początkowy budynek maszynowni, powstający w latach 1905–1908, zlokalizowany był w ciągu budynków wzdłuż dzisiejszej ulicy Chorzowskiej, w obszarze dawnej kotłowni.

W 1920 roku zdemontowano stary system wyciągowy marki Bülow, wcześniej używany w kopalni „Waterloo”. Zastąpiono go nowym budynkiem maszynowni, postawionym na wschód od szybu „Georg”. Będąca tematem naszej narracji kopalnia „Gottwald” uległa modernizacji 1 stycznia 1974 roku, kiedy to połączono ją z sąsiednią kopalnią „Kleofas”. W 1976 roku zrealizowano modernizację szybu „Jerzy”, co zaowocowało wzniesieniem nowoczesnej maszyny wyciągowej, będącej częścią późniejszego obiektu kaplicy, a wcześniejszy budynek przeznaczono dla potrzeb wymiennikowni ciepła.

Do 1 lipca 1993 roku zakład funkcjonował w ramach Katowickiego Holdingu Węglowego. Po zaprzestaniu działalności wydobywczej w 2004 roku na terenie kopalni „Kleofas”, wiele obiektów związanych z kopalnią „Eminencja” zostało w konsekwencji rozebranych. Pozostały jedynie te, które przestały funkcjonować jako części zakładu wydobywczego, a teren przeznaczono do nowych inwestycji. 17 listopada 2005 roku w tym miejscu oddano do użytku Silesia City Center, wówczas największe centrum handlowe w województwie śląskim. W trakcie budowy uznano za zasadne zachowanie elementów dawnej zabudowy i wieży szybu „Jerzy”.

W odpowiedzi na potrzeby sakralne przedstawiciele Silesia City Center zaproponowali kurii archidiecezjalnej w Katowicach przekształcenie budynku maszynowni w kaplicę noszącą imię św. Barbary. Inwestycja została zrealizowana na zlecenie węgierskiej firmy TriGranit, która przekształciła dawny obiekt w miejsce kultu religijnego. Kaplica została poświęcona przez metropolitę katowickiego arcybiskupa Damiana Zimonia 3 grudnia 2005 roku. Przeniesiono do niej ołtarz oraz figurkę św. Barbary z kopalni „Gottwald”, które wcześniej znajdowały się w dębskiej parafii św. Jana i Pawła. W 2018 roku w kaplicy znalazły się organy z Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach.

W 2012 roku kaplica uzyskała status kościoła rektoralnego, w kontekście działań na rzecz nowej ewangelizacji. Jako pierwszy rektor, na stanowisku tym znalazł się ks. Krzysztof Biela, a od 1 sierpnia 2015 roku funkcję tę objął ks. Bogdan Kania. 4 grudnia 2016 roku, w liturgiczne wspomnienie patronki górników, św. Barbary, metropolita katowicki abp Wiktor Skworc odprawił msze w kaplicy.

Architektura

Kaplica św. Barbary usytuowana przy Silesia City Center w Katowicach to imponujący budynek, zrealizowany w technologii murowanej z cegły, pozostający w surowym, nieotynkowanym wykończeniu. Projekt kaplicy odznacza się prostokątnym rzutem, którego wymiary wynoszą 18,5 × 14,0 m. Budowla jest przykryta dachem dwuspadowym, a całkowita powierzchnia zabudowy wynosi 273 m², natomiast powierzchnia użytkowa, zgodna z danymi z 1985 roku, wynosi 225 m², przy całkowitej kubaturze wynoszącej 3 481,92 m³. Kaplica składa się z jednej kondygnacji nadziemnej.

Obiekt ten ma wyraźne cechy stylu historyzującego. Elewacje północna oraz południowa są symetryczne i identyczne. W dolnej części tych elewacji umieszczone są pasy podłokietników wykonane z kamienia, które przechodzą również przez pilastry. Górna część budynku została akcentowana gzymsem, a także pasem kwadratowych okienek. Środkowy pas, podzielony przez pilastry, składa się z pięciu pól, w każdym z nich znajduje się wnęka z oknem zakończonym łukiem pełnym, w którym umieszczono prostokątne okno. W elewacji zachodniej z kolei występują trzy wyraźnie wydzielone pola, z których środkowe kończy się trójkątnym tympanonem.

W wnętrzu kaplicy można zobaczyć wiele interesujących elementów, między innymi: ołtarz poświęcony św. Barbarze, który wcześniej znajdował się pod ziemią w kopalni „Kleofas”, figurkę św. Barbary pochodzącą z kopalni „Gottwald”, a także stacje drogi krzyżowej autorstwa Mariusza Pałki. Dodatkowo, we wnętrzu znajdują się organy, które wcześniej były używane w budynku Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Katowicach, obraz z błogosławieństwem papieża Franciszka oraz ikona św. Jana Pawła II. Warto również wspomnieć, że tabernakulum w kaplicy jest zaprojektowane w sposób, który umożliwia prowadzenie adoracji bez konieczności wystawiania monstrancji.

Ze względu na swoje walory kulturowe i architektoniczne, budynek kaplicy został wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice.

Działalność duszpasterska

Kaplica św. Barbary, znajdująca się przy Silesia City Center, jest pierwszą w Polsce kaplicą umiejscowioną w centrum handlowym. Jej głównym celem jest nie tylko służenie odwiedzającym galerię, ale również mieszkańcom pobliskiego osiedla Dębowe Tarasy.

Początkowo kaplica ta należała do rzymskokatolickiej parafii św. Jana i Pawła Męczenników w Dębie, natomiast od 2012 roku jest kościołem rektoralnym, który szczególnie koncentruje się na dziełach nowej ewangelizacji.

Obecnie, w roku 2023, w kaplicy odbywają się msze święte we wtorki, czwartki (po jednej) oraz w niedziele (dwukrotnie). Dodatkowo, organizowane są różnorodne nabożeństwa, takie jak adoracja Najświętszego Sakramentu, modlitwa różańcowa czy droga krzyżowa. W niedzielnych eucharystiach uczestniczy około 100 osób. Wśród nich można zauważyć pracowników galerii, którzy przychodzą na poranne msze św., a także młodzież akademicką pojawiającą się na wieczornych celebracjach.

Kaplica jest miejscem spotkań dla różnych wspólnot, w tym katowickiej Szkoły Nowej Ewangelizacji Chrystusa Króla, zespołu uwielbieniowego „OMG”, a także dla części wspólnoty Mamre oraz kobiecej gałęzi wspólnoty Opus Dei. W kaplicy odbywają się wydarzenia cykliczne oraz różne akcje ewangelizacyjne, w tym koncerty kolędowe. Regularnie organizowane są również Noce Konfesjonałów, a także Modlitwa o Dobrego Męża i Dobrą Żonę, która łączy elementy warsztatowe.

---

Oceń: Kaplica św. Barbary przy Silesia City Center w Katowicach

---