Parafia św. Jana i Pawła Męczenników w Katowicach

---

Historia

Dąb jest najstarszą częścią obecnych Katowic, a jego historia sięga XIII wieku. Warto zaznaczyć, że inne dzielnice Katowic należały do ziemi pszczyńskiej, natomiast Dąb przynależał do księstwa bytomskiego. W 1299 roku, książę Kazimierz z Bytomia, zdecydował się przekazać dochody z tej okolicy, w tym z sąsiedniego Chorzowa, Zakonowi Bożogrobców w Miechowie, aby wspierać utrzymanie szpitala św. Ducha w Bytomiu. W kwestii przynależności kościelnej, Dąb najpierw był częścią parafii bytomskiej, a od 1300 roku przeszedł pod opiekę parafii chorzowskiej.

Wzrost liczby mieszkańców wynikający z przemysłowego rozwoju regionu zainicjował plany budowy lokalnego kościoła. Pomysł ten został przedstawiony na zebraniu gminnym, które miało miejsce 8 października 1868 roku, gdzie zdecydowano o utworzeniu funduszu na ten cel. Zwracając uwagę na ten okres, warto podkreślić rosnącą popularność starokatolicyzmu, reprezentowanego przez ks. Kamińskiego, co stanowiło dodatkowy czynnik sprzyjający budowie świątyni. Mieszkańcy zdecydowali się na świętych Jana i Pawła Męczenników jako patronów nowego kościoła, upamiętniając w ten sposób klęskę żywiołową, która dotknęła Dąb 26 czerwca, w dniu wspomnienia Męczenników.

Do 1895 roku, duszpasterstwo w parafii sprawowali duchowni z parafii chorzowskiej. Znaczący przyrost liczby mieszkańców Dębu nastąpił również w wyniku powstania osad robotniczych, takich jak Józefowiec, Bederowiec oraz kolonii Agnieszka, co skutkowało wzrostem populacji do około 6 tysięcy osób. W dniu 18 sierpnia 1894 roku, biskup wrocławski, kardynał Georg Kopp, wydał dekret ustanawiający nową parafię w Dębie. Pierwszym proboszczem tej parafii został ks. Maksymilian Krocker, który objął tę funkcję 8 lipca 1895 roku. Warto również wspomnieć o przybyciu pierwszego wikarego, ks. Brunona Zachloda, w 1899 roku.

Kościół w Dębie był poświęcony dwukrotnie; pierwszy raz odbyło się to w 1902 roku przez ks. Wiktora Schmidta, a następnie ponownie, 15 października tego samego roku, przez kardynała Koppa, co stanowi ważny moment w historii tej społeczności.

Budowa kościoła

W 1871 roku kuria wrocławska podjęła decyzję o budowie tymczasowego kościoła, co stanowiło ważny krok w rozwoju lokalnej parafii. Rozpoczęto wówczas zbieranie funduszy na ten projekt, które pochodziły z części podatku płaconego przez mieszkańców. Podkreślano, że środki na budowę powinny w dużej mierze być pokryte z dochodów fundacji chorzowskiej. W efekcie tego, parafia w Chorzowie wykupiła od państwa 4 morgi gruntu, aby móc zrealizować budowę przy szosie prowadzącej do Królewskiej Huty, obecnego Chorzowa.

Nadzór nad budową został powierzony ks. Franciszkowi Kani z parafii chorzowskiej oraz ks. Tomaszowi Gburowi, który był administratorem majątku Chorzów-Dąb działającym z ramienia kurii wrocławskiej. Niestety, prace budowlane musiały zostać wstrzymane z powodu braku pieniędzy, co prowadziło do licznych konfliktów lokalnych. Dopiero w 1875 roku budowa została zakończona. Konsekracji kościoła dokonał ks. Leopold Markiefka.

W okresie tym w kościele umieszczono dwa ołtarze. Na głównym ołtarzu znajdował się obraz patronów, a boczny ołtarz ozdobiono wizerunkiem św. Barbary, która pełniła rolę patronki górników. Drewniana konstrukcja świątyni obejmowała również wieżę oraz cztery dzwony, którym w 1957 roku nadano imiona: św. Jana i Pawła, św. Barbary, św. Floriana oraz św. Antoniego.

W lipcu 1897 roku rozpoczęto budowę plebanii, która została zaprojektowana przez Jaschika z Bytomia. Finansowanie tego przedsięwzięcia zapewniła gmina Dąb oraz okoliczne zakłady przemysłowe. Parafia otrzymała teren należący do dóbr Chorzów-Dąb, co umożliwiło założenie ogrodu wokół plebanii.

W 1901 roku ruszyły prace nad budową nowego, murowanego kościoła w miejscu starego, tymczasowego obiektu. Kościół został zaprojektowany przez Ludwiga Schneidera z Opola w stylu neoromańskim z wpływami eklektyzmu. Wnętrze kościoła zaprojektowano jako jednonawowe z trzema ołtarzami: głównym z obrazem patronów parafii oraz bocznymi z wizerunkami św. Rodziny i Matki Boskiej. Projektantem wnętrza był Adrian Szendzielorz, a artyści malarze z Wrocławia ozdobili jego ściany pięknymi malowidłami.

Mieszkańcy Dębu aktywnie włączyli się w dzieło, ofiarowując wiele cennych przedmiotów, a lokalne rodziny sfinansowały witraże do okien. Ambona, która została przeniesiona z poprzedniego kościoła, stanowiła kolejny element łączący nową świątynię z jej historią. W latach 1922–1934, kiedy proboszczem był ks. Jan Główczewski, dokonano zakupu nowych obrazów do ołtarza oraz witraży przedstawiających św. Izydora oraz św. Jacka, patrona diecezji katowickiej. W 2002 roku, na podstawie starych fotografii, odrestaurowano ołtarze oraz stacje Drogi Krzyżowej, co przyczyniło się do podniesienia wartości estetycznej kościoła.

Duszpasterstwo, działalność kulturalno-oświatowa

Już przed utworzeniem parafii w Dębie, zainicjowano działalność różnych stowarzyszeń religijnych. W 1882 roku, ks. Steve z Chorzowa, rozpoczął prace nad Dębskim Stowarzyszeniem Robotniczym, które szybko zdobyło wspólnotowe uznanie. Skupiało ono robotników z okolicznych zakładów przemysłowych oraz kopalń. W 1896 roku, z inicjatywy ks. Maksymiliana Krockera, przekształcono to stowarzyszenie w Związek Katolickich Robotników św. Józefa. Główne cele związku polegały na umacnianiu wartości religijnych i moralnych, propagowaniu wiedzy społeczno-gospodarczej oraz inspiracji do trzeźwości, oszczędności i wzajemnej pomocy.

W końcówce lat 90-tych, w dębskiej parafii rozwinęły się również inne formacje, takie jak Stowarzyszenie Żywego Różańca, które łączyło młodzież, Bractwo Najświętszego Serca Jezusowego oraz Sodalicja Mariańska. W okresie międzywojennym aktywnie działał Polski Chór Kościelny św. Cecylii oraz bractwa dla kobiet, w tym Katolickie Stowarzyszenie Kobiet i Stowarzyszenie Pań św. Wincentego a Paulo. Już w 1930 roku utworzono Bractwo Trzeźwości, wskazujące na rosnącą świadomość zdrowotną wśród parafian.

Rok 1908 był przełomowy, gdyż w Dębie rozpoczęło działalność Zgromadzenie Sióstr Służebniczek Najświętszej Marii Panny Niepokalanie Poczętej, które przybyły z klasztoru w Porębie. Siostry zorganizowały ochronkę dla dzieci w Józefowcu, prowadziły szpital, a także oferowały kursy robót ręcznych dla młodzieży kobiecej. Zajmowały się także przedszkolem, katechizacją oraz opieką nad zakrystią, wspierając parafię do połowy lat 90-tych. Następnie, w 1994 roku, powstał parafialny oddział „Caritasu”, który prowadzi wiele ważnych inicjatyw, takich jak ochronka dla dzieci, jadłodajnia dla najuboższych, schronisko dla bezdomnych matek z dziećmi oraz Ośrodek Spotkań Seniorów „Symeonówka”.

W 1908 roku, z okazji 50-lecia objawień w Lourdes, w kruchcie kościoła wzniesiono grotę Matki Boskiej. Natomiast w 2005 roku poświęcono obiekt, który mieści się w pobliskim centrum handlowo-rozrywkowym Silesia City Center. W jego ramach znajduje się również kaplica św. Barbary, zbudowana w miejscu, gdzie wcześniej znajdowała się maszyna wyciągowa kopalni „Kleofas”. Odbywają się tam regularne koncerty muzyki poważnej, w tym coroczny festiwal kolędowy „Kolędowanie u św. Barbary”.

W obecnych czasach, parafia rozwija się dynamicznie dzięki działaniom różnych grup, takich jak Dzieci Maryi, Eucharystyczny Ruch Młodych oraz Ruch Światło-Życie. Od 1999 roku, istnieje miesięcznik parafialny „Przyjaciel”, który informuje o życiu wspólnoty. W 2002 roku, z okazji 100. rocznicy poświęcenia kościoła w Dębie, arcybiskup Damian Zimoń dokonał konsekracji odnowionego ołtarza, co jest istotnym wydarzeniem w historii parafii.

Duszpasterze

Przedstawiamy listę duszpasterzy, którzy pełnili posługę w parafii św. Jana i Pawła Męczenników w Katowicach, na przestrzeni lat. Ich wkład w życie wspólnoty był nieoceniony, a każdy z nich odegrał istotną rolę w duchowym rozwoju parafian.

• ks. maksymilian krocker (lata posługi: 1895−1911),
• ks. franciszek janik (1911−1914),
• ks. oskar schubert (1914−1922),
• ks. jan główczewski (1922−1934),
• ks. józef kubis (1934−1935),
• ks. wojciech szołtysik (1935−1956),
• ks. alojzy borkowski (1956),
• ks. wilhelm wrona (1956−1970),
• ks. jerzy strzyż (1970−1997),
• ks. józef majwald (1997-2016).

Strony internetowe

W sieci dostępne są następujące ważne strony, które dotyczą parafii oraz jej aktywności:

• Oficjalna strona internetowa Parafii,
• Oficjalna strona internetowa kaplicy św. Barbary,
• Informacje o parafii na stronie archidiecezji katowickiej,
• Strony dla różnych podmiotów parafialnych.

Kolejnym istotnym punktem jest przedstawienie parafii znajdujących się w dekanacie Katowice-Załęże.

Św. Jana i Pawła Męczenników (Dąb) Św. Józefa Robotnika (Józefowiec) Podwyższenia Krzyża Świętego i św. Herberta (os. W. Witosa) Podwyższenia Krzyża Świętego i Matki Bożej Uzdrowienia Chorych (os. Tysiąclecia Dolne) Matki Boskiej Piekarskiej (os. Tysiąclecia Górne) Najświętszej Maryi Panny Wspomożenia Wiernych (Wełnowiec) Świętych Cyryla i Metodego (Załęska Hałda) Św. Józefa (Załęże)

---

Oceń: Parafia św. Jana i Pawła Męczenników w Katowicach

---