Kamienica przy ulicy Moniuszki 5 w Katowicach

---

Historia

Kamienica przy ulicy S. Moniuszki 5 w Katowicach, wybudowana w 1905 roku, została zaprojektowana przez A. Zimermana. Lokalne władze zdecydowały o jej usytuowaniu w pobliżu ówczesnej Markgrafenstraße na rzecz dwóch kupców: E. Goldsteina oraz E. Freudenthala. Dwa lata po zakończeniu budowy, w latach 1907-1908 zrealizowano system kanalizacji, który mógł odprowadzać ścieki bezpośrednio do Rawy. W wyniku cofnięcia ścieków w 1908 roku powstała studnia zbiorcza, co świadczy o wyzwaniach związanych z infrastrukturą w tamtych czasach.

Rok 1911 przyniósł zmiany w architekturze budynku, gdy dodano balkony na drugiej kondygnacji zachodniej i wschodniej oficyny. Z kolei w 1932 roku zakończono budowę przyłącza kanalizacyjnego do sieci wzdłuż ulicy S. Moniuszki, a tym samym zminimalizowano ryzyko zalewania kamienicy wodami z Rawy. W 1925 roku zarządzała obiektem Genowefa Niedzielowa, natomiast od 1928 roku na czoło wysunęli się Herman Beitner jako zarządca oraz Abraham Ingster jako właściciel. Z dokumentów z 1935 roku wynika, że nadal pozostawał on właścicielem tego obiektu.

W ciągu lat w kamienicy zamieszkiwali ludzie z różnych środowisk zawodowych, tacy jak urzędnicy, właściciele drogerii, dyrektorzy, kolejarze i robotnicy. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina Ingsterów powróciła w dokumentach jako właściciele działki, na której nadal znajdowała się kamienica przy ulicy S. Moniuszki 5. W 1952 roku przekazano część gruntów miastu Katowice, co było zgodne z ówczesnymi potrzebami urbanistycznymi.

W 1954 roku majątek stał się własnością komunalną, a już w tym czasie powstała nielegalna szopa, która przetrwała do lat 80. XX wieku. Adaptacja strychu miała miejsce w 1976 roku, z kolei lokale handlowo-usługowe na parterze powstały prawdopodobnie w latach 60. i 70. XX wieku, a ich przebudowa miała miejsce w latach 90. XX wieku.

W 2002 roku kamienica stała się własnością prywatną mieszkańców, a 13 sierpnia 2004 roku została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego. W listopadzie 2016 roku obiekt zakupiła spółka Śląskie Kamienice, która zrealizowała inną, udaną inwestycję w sąsiedniej kamienicy przy ulicy S. Moniuszki 10 i 12.

Ostatnie dane z sierpnia 2022 roku wskazują, że w systemie REGON zarejestrowane były cztery podmioty gospodarcze przy ulicy S. Moniuszki 5, w tym bistro oraz Okręgowe Biuro Turystyki Polskiego Związku Motorowego. Historia tej kamienicy świadczy o jej znaczeniu w tkaninie społecznej oraz jej długotrwałej obecności w krajobrazie Katowic.

Charakterystyka

Obiekt zabytkowy, który przyciąga uwagę swoją historią i architekturą, mieści się przy ulicy S. Moniuszki 5, w sercu katowickiej dzielnicy Śródmieście. Kamienica zajmuje centralne miejsce w zwartej zabudowie, usytuowana po południowej stronie ulicy, a jej sąsiadujący z nią otwarty kanał Rawy dodaje uroku tej lokalizacji.

Budowla została zaprojektowana w stylu modernistycznym, z widocznymi wpływami secesji, co nadaje jej unikalny charakter. Wraz z oficynami, które tworzą zamknięty prostokąt, stanowi zarys wyjątkowego dziedzińca wewnętrznego. Istotnym elementem dachu jest mansarda pokryta dachówką, która skierowana jest w stronę ulicy, z nieznacznym spadkiem w stronę dziedzińca, natomiast pozostałe połacie dachu kryte są papą. Kamienica składa się z czterech kondygnacji, ma również częściowo zagospodarowane poddasze oraz piwnice. Łączna powierzchnia zabudowy wynosi 645 m², natomiast całkowita powierzchnia użytkowa sięga 3176,59 m².

Fasada obiektu, tynkowana i sięgająca dziesięciu osi, posiada centralnie usytuowany wykusz, który wspierany jest przez łuk odcinkowy na solidnych wspornikach. Wykusz jest zdobiony secesyjnymi detalami, a każde okno znajdujące się w nim na różnych kondygnacjach ma odmiennie stylizowane nadproża. Obok wykusza znajdują się balkony, które charakteryzują się kutymi balustradami, a parter budynku jest boniowany z gzymsem i fryzem przedstawiającym roślinne motywy w formie gałązek sosny z szyszkami. Wyjątkowe okna drugiej oraz trzeciej kondygnacji mają prostokątny kształt i są czterokwaterowe, ozdobione opaskami. Między nimi wbudowane zostały secesyjne panneau. Całość fasady zwieńczona jest gzymsem podokapowym i pseudofryzem, który przechodzi nad nadprożami okien czwórki konduktów. Na poddaszu z kolei znajdują się lukarny o ciekawym rozkładzie – po dwa po obu stronach wykusza.

Wnętrze kamienicy podzielone jest na cztery niezależne grupy komunikacyjne, z główną bramą wjazdową oraz klatką schodową, co sprzyja prywatności mieszkańców. Budynek spełnia nowoczesne standardy i jest wyposażony w kompleksową instalację wodno-kanalizacyjną, elektryczną, a także gazowe ogrzewanie. Warto podkreślić, że kamienica wraz z oficynami należy do rejestru zabytków pod numerem A/120/04, co oznacza, że obiekt oraz jego otoczenie są objęte szczególną ochroną. Również figuruje w gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice, co świadczy o jego wartości historycznej i kulturowej.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Moniuszki 5 w Katowicach

---