Kamienica przy ulicy Słowackiego 24 w Katowicach

---

Położenie

Kamienica usytuowana jest przy ulicy Juliusza Słowackiego 24, w obrębie katowickiej dzielnicy Śródmieście. Miejsce to znajduje się w samym sercu miasta, w bliskim sąsiedztwie jednej z głównych ulic – ulicy 3 Maja. Budynek wyróżnia się, znalazłszy się we wschodniej części zabudowy pierzei, w zwartej zabudowie kwartału. Od strony zachodniej sąsiaduje z ulicą Juliusza Słowackiego, natomiast od północy i wschodu otoczony jest zabudową oficynową z centralnej części kwartału. Od strony południowej znajduję się blisko Galerii Katowickiej.

Główny budynek, w towarzystwie oficyn, obejmuje całą powierzchnię działki, co czyni go integralną częścią otoczenia.

Historia

Kamienica, którą znamy dzisiaj, została zbudowana w roku 1904 zgodnie z planem sporządzonym przez architekta Paula Frantziocha, chociaż źródła wskazują, że budowa mogła rozpocząć się już w 1887 roku. W Księdze adresowej miasta Wielkich Katowic z lat 1935/36 zapisano, że ówczesnym właścicielem lokalu pod numerem 24 było Śląskie Towarzystwo Techniczne Handlowe. Kamienica była miejscem, w którym oprócz mieszkań mieściły się siedziby firm takich jak Warszawskie Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń oraz Polski Przemysł Kamienny.

Przed wybuchem II wojny światowej w kamienicy pod numerem 24 swoje biura miały Zakłady Kamieniarskie St. Grabianowski i Ska. Firma ta zajmowała się eksploatacją kamieniołomów oraz produkcją materiałów budowlanych, w tym kostki brukowej i krawężników.

W sąsiedztwie kamienicy w 2011 roku rozpoczęła się budowa Galerii Katowickiej. Niestety, ta inwestycja przyczyniła się do pogorszenia stanu technicznego pobliskich budynków, a szczególnie kamienicy przy Słowackiego 24, która doznała znacznych uszkodzeń. W lipcu 2011 roku inspektor nadzoru budowlanego podjął decyzję o konieczności wysiedlenia mieszkańców budynku, co skutkowało przeniesieniem około 60 osób z 38 lokali mieszkalnych.

Właściciel kamienicy zgłosił, że prace budowlane doprowadziły do powstania pęknięć i przesunięć w ścianach, oknach oraz drzwiach, a także do uszkodzenia podłóg i stropów. Z tego powodu złożył on pozew do Sądu Okręgowego o odszkodowanie. Z kolei wykonawca robót, firma Strabag, w obawie przed sprawą sądową, twierdził, że w wrześniu 2011 roku doszło do podpisania ugody z właścicielem. Niestety, ta sytuacja była komplikuje przez fakt, że właściciel uniemożliwił wykonanie prac naprawczych na terenie kamienicy.

W 2014 roku kamienica pozostała w rękach prywatnych, jednak była nieużytkowana. Jej stan techniczny był zły, nadawała się do generalnego remontu. Wewnętrzne ściany oceniano jako złe oraz średnie, a elewacje na średnim poziomie. Sklepienia oraz stropy były również w kiepskim stanie, świadcząc o zaniedbaniach w zakresie konserwacji i modernizacji.

W maju 2016 roku budynek pozostawał opuszczony i stał się celem aktów wandalizmu. Właściciel kontynuował spór w sprawie odszkodowania z Galerią Katowicką, oszacowując straty na około 4 miliony złotych, z racji wyłączenia budynku z użytkowania, co skutkowało brakiem budgetu na przeprowadzenie bieżących remontów.

Dnia 17 listopada 2017 roku na fasadzie kamienicy w ramach edycji Katowice Street Art Festival przyozdobiono ją neonem, który zaprojektował rosyjski artysta Tima Radya. Na neonowej instalacji widniał napis: „SORRY BUT YOUR PRINCESS IS IN ANOTHER CASTLE”, co artysta tłumaczył podobieństwem budynku do zamku. Neon został wykonany przez katowicką pracownię, Irsa.

Pod koniec grudnia 2021 roku w systemie REGON zarejestrowano pod tym adresem 2 aktywne podmioty gospodarcze, a także oferowano apartamenty na wynajem.

Architektura

Kamienica, która znajduje się niedaleko ulicy J. Słowackiego 24 w Katowicach, została zaprojektowana w stylu eklektycznym. Charakteryzuje się bogatymi dekoracjami oraz motywami, które można przypisać zarówno neogotyce, jak i secesji. Co ważne, kamienica jest wpisana do gminnej ewidencji zabytków tegoż miasta.

Bryła i konstrukcja

Budynek, wykonany z cegły pełnej, posiada tynkowane elewacje. Jego bryła została zaplanowana w kształcie litery „U”, co w połączeniu z bocznymi i tylnymi oficynami tworzy czworobok. Wewnątrz obiektu znajduje się dziedziniec, który został zaprojektowany z myślą o maksymalnym oświetleniu pomieszczeń w oficynach. Budynek składa się z pięciu kondygnacji, poddasza oraz piwnicy.

Wznoszący się nad dziedzińcem jednospadowy dach, wykonany z drewna, jest krokowo płatwiony, co dodaje całej konstrukcji uroku. Dzięki temu całość prezentuje się niezwykle efektownie. Kubatura obiektu wynosi 11 696 m³, jego powierzchnia użytkowa to 2 628 m², a powierzchnia zabudowy wynosi 856 m². Frontowa elewacja ma 24,1 m szerokości, a głębokość całej kamienicy to 30,6 m. Wysokość do gzymsu osiąga 18,8 m, natomiast do iglicy wykuszy wieżowych aż 25,8 m.

Elewacja frontowa

Fasada budynku jest niezwykle bogata w detale architektoniczne oraz sztukatorskie. Posiada dziesięć osi, a jej zwieńczenie tworzy neogotycki schodkowy szczyt wraz z dachem dwuspadowym. Gzymsem z dekoracyjnym lambrekinem wzbogacono całą kompozycję, a zdobienia roślinne i pinakle zwieńczają szczyty, nadając im elegancki charakter. Centralnym punktem jest zwornik w formie płaskorzeźbionej twarzy.

Symetryczna fasada ma dwa charakterystyczne wykusze, które przypominają wieżyczki i są pokryte hełmami, oferując bogatą dekorację. Wykusze te posiadają trzy kondygnacje, a ich wygląd akcentują gzymsy oraz wsporniki w formie mis z roślinnymi detalami. Dodatkowo, na poziomie czwartej kondygnacji widoczne są elementy narożnych kolumienek oraz spiralnych filarków, co dodatkowo wzmacnia architektoniczną kompozycję.

Wejście główne znajduje się w szóstej osi i jest zamknięte odcinkowym łukiem. Portal zwieńczony wykuszem dwuosiowym, oparty na wspornikach, wzbogacony jest płaskorzeźbą z promieniującym słońcem, co dodaje całości majestatu. Elewacja jest boniowana, a wąskie prostokątne okna z krzyżowym podziałem tworzą harmonijną całość, gdzie dwa okna wykusza są zamknięte łukami.

Balkony umieszczone na poziomie drugiej i trzeciej kondygnacji wspierane są na konsolach, a na najwyższych piętrach znajdują się tarasy, z jednolitą balustradą, tworząc razem z wykuszami spójną koncepcję architektoniczną.

Wnętrza

Wnętrze kamienicy charakteryzuje się układem dwutraktowym, a w tylnej części budynku znajduje się komunikacja z klatką schodową. Oficyny są jednostraktowe z dwoma symetrycznymi klatkami schodowymi po bokach, co sprzyja funkcjonalności. Brama przejazdowa jest sklepiona kolebkowo, a schody wewnętrzne wyposażone w tralkową balustradę prowadzą na różne kondygnacje obiektu.

Wnętrze zachowało swój pierwotny układ, jednak w 2014 roku doświadczyło znacznej dewastacji, co skutkowało utratą części historycznego wystroju. Okna klatki schodowej, zdobione kolorowymi szybami, nadają wnętrzu dodatkowego blasku, wpisując się w unikalny klimat całego budynku.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Słowackiego 24 w Katowicach

---