Kamienica przy ulicy Mickiewicza 8 w Katowicach

---

Historia

Kamienica przy ulicy Mickiewicza 8 w Katowicach ma bogatą i interesującą historię, której początki sięgają końca XIX wieku. Jej pierwszym właścicielem był Isidor Riesenfeld, niemiecki przedsiębiorca budowlany pochodzenia żydowskiego, który w 1899 roku nabył działkę przeznaczoną pod budowę. Według zapisów przetworzonych przez B. Klajmona, projekt architektoniczny kamienicy został stworzony przez Przedsiębiorstwo Budowlane Perl i Trapp. Przed rozpoczęciem budowy, na terenie znajdował się „Boimskÿ’scher Garten”. Początkowo Riesenfeld napotkał liczne trudności związane zarówno z przygotowaniem gruntu, jak i z uzyskaniem zgody od Policji Budowlanej. Jednak już w 1900 roku budowa zostało zakończona.

Na parterze kamienicy przewidziano przestrzenie handlowo-usługowe, z wyraźnym podziałem na część zachodnią, która przez wiele lat pełniła funkcję restauracyjną. Pierwszą restauracją w tym miejscu była „Tucherhaus”, gdzie serwowano piwa norymberskie. Około 1913 roku lokal został przemianowany na „Fürsten-Bräu” i stał się własnością Alberta Biela, jednego z mieszkańców kamienicy. W kolejnych latach restauracja zmieniała właścicieli, a od około 1920 roku działała jako kawiarnia i cukiernia „Atlantik”, która przeszła gruntowną przebudowę, zmieniając zarówno fasadę parteru, jak i wnętrze. Po II wojnie światowej, czyli od 1940 roku, funkcjonowała tam kawiarnia „Femina”, a po 1945 roku zmieniono jej nazwę na „Cafe Club”.

Wschodnia część parteru początkowo mieściła się w ramach restauracji z salą bilardową. Jednak od 1920 roku zyskała nowy charakter, stając się sklepem z winami, a później przekształconym w restaurację oferującą likiery i koniaki pod marką „Meisner-Poniecki”. Na początku lat 40. lokal przemianowano na „Gaststätte Fitzek”.

Na pierwszym piętrze budynku znajdowała się synagoga, co dokumentuje księga adresowa z 1905 roku. Synagoga Wielka, ulokowana w pobliżu, była zbyt przestrzenna, co sprawiło, że potrzebna była mniejsza świątynia do codziennych modlitw. W zachodniej oficynie domu modlitwy określane były różnymi terminami, takimi jak „sala” czy „sala gościnna”, co sugeruje różnorodne zbiory działalności jej użytkowników.

Na przednim skrzydle piątego piętra rozwijał się zapewne zakład introligatorski należący do Maxa i Otto Wolffów, również wykorzystano te pomieszczenia jako biuro Simensa. Około 1909 roku miejscowe kluby zaczęły swoją działalność w tym budynku. W 1933 roku w tym miejscu zainaugurowano działalność restaurację i salą bilardową „Union”, będącą własnością Melanji Orlińskiej, wdowy po kapitanie. W następnych latach nazwę zmieniono na „Wojko”.

Warto również zauważyć, że w kamienicy funkcjonowały biura. Do 1906 roku działało tam biuro „Simens und Halske”, a później przekształcone w „Simens-Schuckertwerke”. W 1920 roku można było tam spotkać „Bundeshaus”, który zmienił nazwę na „Dom Związkowy” w 1925 roku, a w 1936 roku został przekazany Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. W roku 1935 na poddaszu zarejestrowano działalność związku pracowników umysłowych „Afabund”.

W latach siedemdziesiątych XX wieku, gastronomiczne udziały w kamienicy zaczęły się ograniczać i stopniowo zamykano restaurację oraz kawiarnię „Wojko”. W kolejnych latach kamienica niestety podlegała dewastacji, co miało swoje odzwierciedlenie w jej stanie technicznym. Obecnie przetrwała jako obiekt, w którym mieszczą się bar mleczny oraz kawiarnia pod nazwą „Europa”.

Architektura

Kamienica znajdująca się przy ulicy A. Mickiewicza 8 w Katowicach to przykład dużej, bogatej i wysokoczynszowej zabudowy mieszkalnej, która została zrealizowana w 1900 roku. Budynek ten powstał w nurcie architektury historycznej z wyraźnymi wpływami secesji, co odzwierciedla jego złożona forma. Projektując tę kamienicę, architekt czerpał inspirację z berlińskich wzorników, jednak zrealizowano również kilka nietypowych rozwiązań, które można tłumaczyć bliskością synagogi, ulokowanej nieopodal, jeszcze przed wybudowaniem tego obiektu. Fakt ten jest uwidoczniony zarówno w położeniu budynku, jak i jego formie, której kształt świadczy o związku z żydowską tradycją autora projektu oraz właściciela.

Układ funkcjonalny tego obiektu jest właściwy dla kamienic powstałych w XIX i XX wieku. Kamienica składa się z głównego budynku frontowego, który jest połączony z tylnymi oficynami. Całość ma zbliżony do kwadratu kształt. W centralnej części znajduje się przestronne podwórze dostępne przez bramę wjazdową, prowadzącą od ulice A. Mickiewicza. Obiekt liczy pięć kondygnacji: piwnicę, parter, trzy piętra, poddasze oraz strych. Taki układ sprawia, że budynek jest zwartą i harmonijną całością, mimo niewielkich różnic wysokości pomiędzy główną konstrukcją a skrzydłami kamienicy.

Kamienica cechuje się szeroką, wynoszącą 27 metrów fasadą, której pierwotny wygląd znacząco odbiega od aktualnego stanu, choć wciąż można dostrzec elementy historyzmu i secesji. Partia przyziemia kamienicy na początku była sześcioosiowa i zawierała szerokie witryny, które wyznaczały osie budynku.

Warto także wspomnieć, że ten architektoniczny skarb został wpisany do rejestru zabytków dnia 3 października 1983 roku, z numerem rejestracyjnym A/1316/83.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Mickiewicza 8 w Katowicach

---