Katowickie beboki

---

Charakterystyka

Katowickie beboki to niewielkie rzeźby plenerowe, które ucieleśniają demona z wierzeń słowiańskich. Prezentują one beboka w różnych formach, z różnorodnymi atrybutami. Sporządzone na zamówienie przez artystów, wśród których szczególne miejsce zajmuje Grzegorz Chudy, ich pracownia zlokalizowana jest w Nikiszowcu przy ulicy Odrowążów 9/4. Autor przedstawia beboki jako sympatyczne postacie, a inspirację ich wyglądu czerpał z rysunków dziecięcych.

Figurki te są przeważnie tworzone na zlecenie lokalnych przedsiębiorstw, społeczności czy instytucji. Proces ich powstawania często obejmuje finansowanie przez zbiórki internetowe lub ze sprzedaży „cegiełek”, co czyni je jeszcze bardziej szczególnymi. Początkowo projekt powstaje w formie szkicu, później jako akwarela, a następnie wykonuje się odlew, który umieszczany jest w wyznaczonym miejscu. Są one wytwarzane z brązu w zabrzańskiej pracowni prowadzonej przez Dariusza Kika i Karolinę Piechotę.

Beboki mają także formy, takie jak magnesy, kartki świąteczne czy akwarele, a ponadto jako maskotki tworzonych przez Ewę Kapias z Stowarzyszenia Rękodzieła „Manufaktura KrysKa Designe”, które znajduje się w Katowicach na ulicy św. Anny.

Te urocze stworzenia stanowią jeden z najważniejszych punktów turystycznych w Katowicach, do których można przyrównać wrocławskie krasnale czy bachusiki z Zielonej Góry. Na ich bazie stworzono Katowicki Szlak Beboków, którego celem jest zachęcanie turystów do odkrywania miasta. Organizacja szlaku zapewnia możliwość zbierania stempli, które mogą prowadzić do zdobycia odznaki dla łowcy beboków.

Oprócz tego, mieszkańcy oraz instytucje opiekujące się figurkami często zmieniają ich wygląd w zależności od okazji, na przykład przebrane beboki w ciepłe ubrania, kostiumy halloweenowe lub akcesoria informujące o różnych inicjatywach społecznych, co dodaje im charakteru i wyjątkowego czaru.

Lista beboków

Lista beboków projektu Grzegorza Chudego na terenie Katowic

W tej części dotyczącą beboków, przedstawione są szczegóły dotyczące różnych figur, które zyskały uznanie w Katowicach. Każda z tych figurek ma swoje unikalne cechy i lokalizacje.

Lp.	Imię	Opis	Rok	Lokalizacja	Współrzędne	Zdjęcie	Źr.
1	Wincynt	Bebok symbolizujący górnika	2021	Janów-Nikiszowiec; pod makietą Nikiszowca przed kościołem św. Anny	50°14′37,0″N 19°04′56,3″E/50,243611 19,082306	_	_
2	Michalino	Beboczka trzymająca kubek z kawą	2021	Janów-Nikiszowiec; na parapecie Cafe Byfyj od strony ul. B. Krawczyka	50°14′36,2″N 19°04′51,9″E/50,243389 19,081083	_	_
3-4	Frelka i Miglanc	Beboki przedstawione jako postaci wracające z zakupów	2021	Śródmieście; przed głównym wejściem do Galerii Katowickiej (ul. 3 Maja 30)	50°15′33,9″N 19°01′05,3″E/50,259417 19,018139	_	_
5	Kuklok	Bebok przedstawiony jako strażak; jego imię odnosi się do pseudonimu Adama Kusza, jednego ze strażaków OSP Dąbrówka Mała	2022	Dąbrówka Mała; przed budynkiem OSP Dąbrówka Mała (ul. Strzelców Bytomskich 33)	50°16′45,9″N 19°04′05,8″E/50,279417 19,068278	_	_
6	Fazan	Bebok przedstawiony jako budowniczy; jego imię wywodzi się z etnolektu śląskiego i oznacza bażanta	2022	Kostuchna; na obmurowaniu fontanny na osiedlu Bażantowo (ul. Bażantów)	50°11′59,1″N 18°58′43,4″E/50,199750 18,978722	_	_
7	Bebook	Bebok symbolizujący miłośnika literatury	2022	Śródmieście; przy latarni na dziedzińcu Pałacu Młodzieży (ul. Mikołowska 26)	50°15′16,8″N 19°00′41,8″E/50,254667 19,011611	_	_
8	Jorguś	Bebok uciekający z „Atelier z akwarelami” – galerii sztuki Grzegorza Chudego	2022	Janów-Nikiszowiec; przy oknie familoka na skrzyżowaniu ul. A. Czechowa i Odrowążów	50°14′29,5″N 19°04′53,5″E/50,241528 19,081528	_	_
9	Mikoś	Bebok przedstawiony jako utalentowany piłkarz i uczeń	2022	Załęska Hałda-Brynów; przy wejściu do ZSTiO nr 2 w Katowicach (ul. Mikołowska 131)	50°14′39,3″N 18°59′45,7″E/50,244250 18,996028	_	_
10	Ernest	Bebok symbolizujący hokeistę; upamiętnia Marka Polha, zawodnika Naprzodu Janów	2022	Janów-Nikiszowiec; przed wejściem na lodowisko „Jantor” (ul. Z. Nałkowskiej 10)	50°14′42,2″N 19°04′56,6″E/50,245056 19,082389	_	_
11	Bōnclok	Bebok trzymający sztućce	2022	Śródmieście; w strefie restauracyjnej Galerii Katowickiej (ul. 3 Maja 30)	50°15′33,5″N 19°01′04,6″E/50,259306 19,017944	_	_
12	Boguć	Bebok sprawdzający jakość wyprodukowanej filiżanki	2022	Zawodzie; na parapecie witryny sklepu w Fabryce Porcelany (ul. Porcelanowa 23)	50°15′17,7″N 19°03′44,7″E/50,254917 19,062417	_	_
13	Ferdynand	Bebok przedstawiający górnika	2022	Bogucice; w parku Boguckim, w jego centralnej części (ul. Kopalniana)	50°15′49,0″N 19°02′18,3″E/50,263611 19,038417	_	_
14	Florka	Beboczka trzymająca w ręku logo Katowic (sygnet w kształcie serca)	2023	Śródmieście; na placu Kwiatowym (Rynek)	50°15′31,8″N 19°01′17,0″E/50,258833 19,021389	_	_
15	Artur	Bebok ubrany w luźny kaptur ze sprayem w ręku	2023	Kostuchna; przed galerią Dagma Art na os. Bażantowo (ul. A. Puchały 4/1)	50°11′58,1″N 18°58′47,6″E/50,199472 18,979889	_	_
16	Kasia	Beboczka jako uczennica nosząca plecak i trzymająca gęsie pióro	2023	Śródmieście; przy wejściu do siedziby III LO im. A. Mickiewicza w Katowicach (ul. A. Mickiewicza 11)	50°15′41,4″N 19°01′04,6″E/50,261500 19,017944	_	_
17	Ewald	Bebok w roli artysty malującego Giszowiec; jego imię odnosi się do Ewalda Gawlika, malarza Grupy Janowskiej	2023	Giszowiec; przy wejściu do budynku filii MCK „Szopienice-Giszowiec” (pl. Pod Lipami 1)	50°13′19,1″N 19°04′02,4″E/50,221972 19,067333	_	_
18	Halabardzik	Bebok nawiązujący do działalności centrum, przy którym stoi; trzyma w ręku halabardę	2023	Ligota-Panewniki; przy CIM „Bezpieczna Twierdza” (ul. Panewnicka 13)	50°13′31,5″N 18°58′16,8″E/50,225417 18,971333	_	_
19	Szperhok	Bebok trzymający w ręku klucz, którym otwiera wielką kłódkę	2023	Koszutka; przy wejściu do Śląskiego Centrum Zabezpieczeń (ul. G. Morcinka 11)	50°16′04,5″N 19°01′17,9″E/50,267917 19,021639	_	_
20	Baśka	Beboczka z kokardką, trzymająca w ręce nożyczki	2023	Bogucice; przy wejściu do salonu fryzjerskiego (ul. Wrocławska 36)	50°15′58,7″N 19°02′40,2″E/50,266306 19,044500	_	_
21	Sajdoczek	Bebok w postaci koszykarza; upamiętnia nauczyciela wychowania fizycznego Tadeusza Sajdę	2023	Piotrowice-Ochojec; przed wejściem do SP nr 27 im. W. Szafera (ul. S. Łętowskiego 18)	50°12′16,6″N 18°59′12,0″E/50,204611 18,986667	_	_
22	Hercklekotek	Bebok przedstawiony jako zaczytany student siedzący na książkach	2023	Śródmieście; przed biblioteką Śląskiego Uniwersytetu Medycznego (ul. Warszawska 14)	50°15′32,6″N 19°01′32,3″E/50,259056 19,025639	_	_
23	Statusia	Beboczka trzymająca w rękach laptopa; obok niej znajduje się wykres słupkowy	2023	Wełnowiec-Józefowiec; przy siedzibie Urzędu Statystycznego w Katowicach (ul. Owocowa 3)	50°16′37,6″N 19°01′26,3″E/50,277111 19,023972	_	_
24	Szwajka	Beboczka-podolożka, stworzona z myślą o przypomnieniu o dbaniu o stopy	2023	Śródmieście; na parapecie gabinetu lekarskiego przy ul. Francuskiej 11/1	50°15′22,0″N 19°01′39,6″E/50,256111 19,027667	_	_
25	Rajza	Beboczka-turystka mająca na głowie kapelusz, ciągnąca za sobą walizkę podróżną	2023	Śródmieście; przy hotelu Mercure (ul. Młyńska 6)	50°15′30,1″N 19°01′09,2″E/50,258361 19,019222	_	_
26	Katewuś	Bebok układający klocki, których kształt nawiązuje do biurowców .KTW	2023	Koszutka; na skwerze obok biurowców .KTW (al. W. Roździeńskiego 1)	50°15′51,3″N 19°01′36,2″E/50,264250 19,026722	_	_
27-28	Sztefa i Erwinek	Dwie figurki nawiązujące do magla w Nikiszowcu; imię drugiego beboka nawiązuje do Erwina Sówki, malarza Grupy Janowskiej	2023	Janów-Nikiszowiec; parapet budynku Działu Etnologii Miasta MHK (ul. Rymarska 4)	50°14′38,8″N 19°04′55,3″E/50,244111 19,082028	_	_
29	Uncjusz	Bebok trzymający w rękach złotą monetę	2023	Śródmieście; przed kantorem przy ul. Wawelskiej (w kamienicy przy ulicy 3 Maja 18)	50°15′33,7″N 19°01′10,7″E/50,259361 19,019639	_	_
30	Harmonia	Beboczka stojąca na równoważni	2023	Szopienice-Burowiec; przy Centrum Psychiatrii w Katowicach (ul. J. Korczaka 27)	50°16′17,7″N 19°05′03,6″E/50,271583 19,084333	_	_
31	Francik	Bebok trzymający w dłoni wróbla, co nawiązuje do św. Franciszka z Asyżu	2023	Ligota-Panewniki; na osiedlu Franciszkańskim (skwer przy ul. Książęcej 35)	50°13′50,1″N 18°57′50,8″E/50,230583 18,964111	_	_
32	Wituś	Bebok ubrany w beret wojskowy i trzymający tarczę, nawiązujący do profilu edukacyjnego szkoły	2023	Osiedle Witosa; wewnątrz budynku XV LO im. rtm. W. Pileckiego (ul. Obroki 87)	50°15′58,7″N 18°57′55,3″E/50,266306 18,965361	_	_
33	Gretka	Beboczka siedząca na huśtawce	2023	Janów-Nikiszowiec; w oknie pracowni KrysKa Designe (ul. św. Anny 11)	50°14′31,9″N 19°04′51,9″E/50,242194 19,081083	_	_
34-35	KlachUla i Kneflik	Dwie figurki; KlachUla trzyma tradycyjny telefon, a Kneflik smartfon	2023	Dąb; przed wejściem do Face2Face Business Campus (ul. Żelazna 2)	50°16′01,3″N 19°00′33,2″E/50,267028 19,009222	_	_
36	Pelagia	Beboczka ubrana w zimowy ubiór, trzymająca przed sobą kaloryfer	2023	Bogucice; przy budynku firmy Dalkia (ul. ks. F. Ścigały 14)	50°15′54,7″N 19°02′22,6″E/50,265194 19,039611	_	_
37	Majster	Bebok trzymający litery „Z”, „D” i „Z”	2023	Śródmieście; przy wejściu do Zakładu Doskonalenia Zawodowego (ul. Z. Krasińskiego 2)	50°15′20,3″N 19°01′51,9″E/50,255639 19,031083	_	_
38	Hasik	Bebok stojący na śmieciarce	2023	Śródmieście; przy bazie MPGK (ul. Bankowa 10)	50°15′35,4″N 19°01′42,3″E/50,259833 19,028417	_	_
39	Jurek	Bebok upamiętniający himalaistę Jerzego Kukuczkę, absolwenta szkoły; postać ta wspina się po elewacji budynku	2023	Bogucice; wisi na elewacji SP nr 13 im. św. Barbary (ul. W. Wróblewskiego 42-44)	50°16′06,9″N 19°02′29,1″E/50,268583 19,041417	_	_
40	Antenek	Bebok w roli reportera trzymającego w dłoni mikrofon	2023	Śródmieście; przy wejściu do siedziby Polskiego Radia Katowice (ul. J. Ligonia 29)	50°15′11,4″N 19°01′16,6″E/50,253167 19,021278	_	_
41	Dochtorka Cila	Bebok w roli pediatry	2023	Brynów-Osiedle Zgrzebnioka; przy klinice Bluemed Clinic (ul. św. Huberta 6)	50°13′45,2″N 18°59′49,7″E/50,229222 18,997139	_	_
42	Anton	Bebok w roli urzędnika; jego imię odnosi się do Antona Uthemanna	2023	Szopienice-Burowiec; przed d. ratuszem gminy Szopienice (ul. Wiosny Ludów 24)	50°15′43,7″N 19°05′56,6″E/50,262139 19,099056	_	_
43-44	Staś i Hela	Para beboków w roli uczniów; Staś wręcza swojej towarzyszce Heli kwiat maku	2024	Koszutka; przed budynkiem IV LO im. gen. S. Maczka (ul. Katowicka 54)	50°16′10,3″N 19°01′45,2″E/50,269528 19,029222	_	_
45	Gajerek	Bebok ubrany w elegancki garnitur	2024	Koszutka; na parapecie okna sklepu odzieżowego (ul. G. Morcinka 23)	50°16′06,1″N 19°01′11,0″E/50,268361 19,019722	_	_
46	Dentruś	Bebok w roli dentysty	2024	Wełnowiec-Józefowiec; przy klinice stomatologicznej (ul. ks. P. Ściegiennego 49)	50°16′38,2″N 19°00′31,3″E/50,277278 19,008694	_	_
47	Konopiusz	Bebok w czapeczce z gazety trzymający przy sobie pędzel	2024	Śródmieście; przed wejściem do gmachu II LO im. M. Konopnickiej (ul. B. Głowackiego 6)	50°15′06,9″N 19°00′38,5″E/50,251917 19,010694	_	_
48	Zefel	Bebok posiadający przy sobie narzędzia i gadżety	2024	Śródmieście; przy Cechu Rzemiosł Różnych i Przedsiębiorczości (ul. A. Mickiewicza 32)	50°15′45,0″N 19°00′53,7″E/50,262500 19,014917	_	_
49	Akademikus	Bebok ubrany w togę i biret, trzymający w ręku berło rektorskie	2024	Piotrowice-Ochojec; przy budynku Akademii Górnośląskiej (ul. Harcerzy Września 1939 3)	50°12′44,2″N 18°58′37,9″E/50,212278 18,977194	_	_
50	Szpilok	Bebok w roli gracza; w ręku trzyma pada do gier, a na głowie ma słuchawki z mikrofonem	2024	Śródmieście; w patio kompleksu Global Office Park (ul. Zabrska 17-19)	50°15′48,3″N 19°00′43,5″E/50,263417 19,012083	_	_
51	Stawik	Bebok w roli wędkarza, łowiącego ze stawów	2024	Osiedle Paderewskiego-Muchowiec; przed galerią handlową 3 Stawy (ul. gen. K. Pułaskiego 60)	50°14′36,9″N 19°02′11,1″E/50,243583 19,036417	_	_
52	Bazyl	Bebok jako pizzerman, trzymający pizzę oraz łopatę do pieca	2024	Bogucice; przy pizzerii (ul. Katowicka 38)	50°16′07,9″N 19°01′57,1″E/50,268861 19,032528	_	_
53	Doradziejka	Beboczka trzymająca w jednej rączce zbiór przepisów podatkowych, a w drugiej parasolkę	2024	Koszutka; na fontannie (pl. Grunwaldzki)	50°16′06,1″N 19°01′19,0″E/50,268361 19,021944	_	_
54	Taryfiorz	Bebok siedzący w samochodzie	2024	Piotrowice-Ochojec; przy siedzibie firmy transportowej (ul. Zbożowa 42b)	50°12′47,6″N 18°58′39,7″E/50,213222 18,977694	_	_
55	Lusia	Beboczka nosząca imię Łucji Staniczek, propagatorki górnośląskiej kultury	2024	Piotrowice-Ochojec; przy Miejskim Przedszkolu nr 93 (ul. S. Łętowskiego 24)	50°12′17,7″N 18°59′14,0″E/50,204917 18,987222	_	_
56	Karlik	Bebok trzymający w ręku żeleźniok (piecyk)	2024	Osiedle Witosa; przy Szkole Podstawowej nr 33 im. S. Ligonia (ul. Witosa 23)	50°15′35,6″N 18°58′21,1″E/50,259889 18,972528	_	_
57	Tauzenik	Bebok trzymający w rękach dużą kukurydzę, stanowiącą nawiązanie do pobliskiego kompleksu wysokościowców	2024	Osiedle Tysiąclecia; na skwerze (ul. Zawiszy Czarnego 8)	50°16′48,9″N 18°58′40,9″E/50,280250 18,978028	_	_
58	Szerlok	Bebok w roli detektywa	2024	Śródmieście; przy wejściu do gmachu Wydziału Prawa i Administracji UŚ (ul. Bankowa 11b)	50°15′37,8″N 19°01′55,9″E/50,260500 19,032194	_	_
59	Witosiak	Bebok układający postać z kasztanów	2024	Osiedle Witosa; na pl. św. Herberta	50°15′33,9″N 18°58′08,1″E/50,259417 18,968917	_	_
60	Dorka	Beboczka stojąca z tytą; jej imię nawiązuje do prof. Doroty Simonides, absolwentki szkoły	2024	Janów-Nikiszowiec; przy budynku Szkoły Podstawowej nr 53 (pl. Wyzwolenia 18)	50°14′35,9″N 19°05′01,2″E/50,243306 19,083667	_	_
61	Ludolfina	Beboczka trzymająca kartę asa pik; karta nawiązuje do potocznej nazwy szkoły: „PIK”, imię to jedna z nazw liczby pi	2024	Śródmieście; przy budynku VIII Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach (ul. 3 Maja 42)	50°15′34,7″N 19°00′55,5″E/50,259644 19,015417	_	_
62	–	Bebok ekonomista, czytający książkę	2024	Zawodzie; przy budynku Centrum Nowoczesnych Technologii Uniwersytetu Ekonomicznego (ul. Bogucicka 5)	50°15′36,9″N 19°02′43,2″E/50,260261 19,045344	_	_
63	Profesor Quatronus	Bebok w roli czarodzieja, trzymający w rękach latającą miotłę i różdżkę	2024	Kostuchna; na słupku przed biurem turystycznym Quatronum (ul. T. Boya-Żeleńskiego 68)	50°11′06,7″N 18°59′45,5″E/50,185194 18,995972	_	_
64	Rechtula	Beboczka w roli Temidy, trzymająca w jednej ręce wagę, a w drugiej procę	2024	Janów-Nikiszowiec; przed siedzibą kancelarii adwokackiej (ul. Bzów 7a)	50°14′24,3″N 19°05′50,6″E/50,240083 19,097389	_	_
65	Fundek	Bebok mający przed sobą wielki globus	2024	Śródmieście; przed wejściem do siedziby Funduszu Górnośląskiego (ul. Sokolska 8)	50°15′41,4″N 19°00′52,8″E/50,261500 19,014667	_	_
66	Aptykorz	Bebok farmaceuta przy wielkim moździerzu	2024	Janów-Nikiszowiec; przed wejściem do apteki (ul. Grodowa 1)	50°14′30,2″N 19°05′23,7″E/50,241722 19,089917	_	_
67	Poli(sh)glotek	Bebok opierający się o walizkę	2024	Śródmieście; przed wejściem do Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Śląskiego (ul. Uniwersytecka 4)	50°15′40,2″N 19°01′33,6″E/50,261158 19,026011	_	_
68	Prof. Ligotek	Bebok w roli lekarza	2024	Ligota-Panewniki; przy wejściu do Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego, Lokalizacja Ligota (ul. Medyków 14)	50°13′27,0″N 18°57′16,4″E/50,224167 18,954556	_
69	Prof. Cegiełka	Beboczka-lekarka z okularami	2024	Brynów-Osiedle Zgrzebnioka; przy wejściu do Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego, Lokalizacja Ceglana (ul. Ceglana 35)	50°14′39,8″N 19°00′56,2″E/50,244381 19,015622	_
70	Ancug	Bebok jako uczeń ŚTZN	2024	Śródmieście; przy wejściu do głównego budynku Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych (ul. Sokolska 26)	50°15′51,7″N 19°00′54,4″E/50,264361 19,015111	_	_
71-73	–	Rodzina zastępcza beboków	2024	Koszutka; przy placu zabaw w parku A. Budnioka	50°16′05,1″N 19°00′55,9″E/50,268089 19,015517	_	_
74	Floorek	Bebok z lornetką, w oknie restauracji	2024	Śródmieście wewnątrz restauracji 27th Floor w wieżowcu Altus (ul. Uniwersytecka 13)	50°15′42,4″N 19°01′30,6″E/50,261772 19,025181	_	_
75	Cinibek	Bebok na łyżwach przy stosie książek, trzymający tablet	2024	Śródmieście; przy Centrum Informacji Naukowej i Bibliotece Akademickiej (ul. Bankowa 11a)	50°15′37,1″N 19°01′48,4″E/50,260303 19,030114	_	_
76	Ecik	Bebok w roli adwokata	2024	Śródmieście; na oknie Okręgowej Rady Adwokackiej w Katowicach (ul. Gliwicka 17)	50°15′40,3″N 19°00′34,6″E/50,261189 19,009597	_	_
77	Bławatek	Bebok trzymający słoik z miodem	2024	Koszutka; przed Miejskim Przedszkolem nr 52 w Katowicach (ul. K. Iłłakowiczówny 15a)	50°16′23,8″N 19°01′13,3″E/50,273278 19,020361	_	_
78	Walenty	Bebok hutnik	2024	Szopienice-Burowiec; skwer Walentego Roździeńskiego	50°15′52,0″N 19°05′19,1″E/50,264453 19,088625	_	_
79	Sztrōmek	Bebok energetyk	2024	Dąb; przed budynkiem Tauronu w Katowicach przy ulicy Widok 19	50°16′14,0″N 19°00′53,2″E/50,270553 19,014778	_	_
80, 81	Ema i Oswald	Beboki harcerze, nazwane na cześć założycieli harcerstwa na Wełnowcu, Emy Wolny i Oswalda Kozioła	2024	Wełnowiec-Józefowiec; przed Domem Harcerza przy ul. Kotlarza 10A.	50°16′44,9″N 19°00′35,3″E/50,279144 19,009808	_	_

Następnie przechodzimy do beboków, które można znaleźć poza granicami Katowic.

Lista beboków projektu Grzegorza Chudego poza Katowicami

Te wyjątkowe postacie, które wykraczają poza Katowice, odzwierciedlają różnorodność projektów Grzegorza Chudego. Są one rozproszone po innych miastach, ale nadal wnoszą duży wkład w regionalną kulturę.

Lp.	Imię	Opis	Rok	Lokalizacja	Współrzędne	Zdjęcie	Źródło
1	Kuracjuszka	Beboczka, która udała się nad polskie morze	2023	Sopot; w pobliżu Sopotorium (ul. Bitwy pod Płowcami 52)	54°26′02,3″N 18°34′44,8″E/54,433972 18,579111	_	_

Ostatnim elementem, który zasługuje na uwagę, są figurki związane ze Szlakiem Ślonski Godki.

Lista figurek pochodzących ze Szlaku Ślonski Godki

Figurki te nie tylko wzbogacają przestrzeń publiczną, ale także niosą ze sobą bogatą historię. Każda z nich opowiada swoją unikalną historię, łącząc przeszłość z teraźniejszością.

Nazwa	Opis	Data	Lokalizacja	Współrzędne	Zdjęcie	Źródło
Bebok	Reprezentuje beboka z legend górnośląskich	2017	Koszutka; na schodach między Spodkiem a MCK (pl. Sławika i Antalla 1)	50°15′56,3″N 19°01′34,2″E/50,265639 19,026167	Brak	Brak
Skarbnik	Ukazuje demona słowiańskiego – Skarbnika	2017	Śródmieście; obok fontanny przed DH „Skarbek” (ul. A. Mickiewicza 4)	50°15′35,2″N 19°01′16,5″E/50,259778 19,021250	Brak	Brak
Drach	Przedstawia postać smoka	2018	Chorzów; w pobliżu wejścia do Legendii (pl. Atrakcji 1)	50°16′23,0″N 18°59′28,5″E/50,273056 18,991250	Brak	Brak

Historia

Szlak Ślonski Godki

Początki plenerowych rzeźb w Katowicach związane są z projektem znanym jako Szlak Ślonski Godki, który rozpoczął swoją działalność z zamiarem upowszechnienia górnośląskich tradycji. Te urokliwe, małe figurki miały być rozmieszczone w centralnych punktach miasta, a ich inspiracją były znane wrocławskie krasnale. Każda z postaci reprezentuje określone słowo lub osobę, a ich celem było zmotywowanie mieszkańców do odkrywania lokalnych wartości kulturowych.

W ramach szlaku stworzono mapki, które ułatwiały turystom oraz mieszkańcom poszukiwanie tych wyjątkowych rzeźb. W projekt ten zaangażowali się zarówno organizatorzy wydarzenia Ogrody Przedsiębiorczości, jak i katowicki Urząd Miasta.

Na szlaku znalazły się takie postacie jak: Skarbnik, Utopek, Heksa (czarownica), Połednica, Bebok, Strziga, Geld (przestawiająca osobę Karola Goduli), Maszkieciorz (postać uwielbiająca słodycze) oraz Drach (symbolizujący smoka).

Inauguracja działalności Szlaku Ślonski Godki miała miejsce w dniu 7 września 2017 roku w pobliżu Teatru Ateneum, w ramach obchodów 152. urodzin Katowic. Niestety, szlak funkcjonował tylko przez jeden dzień, gdyż 8 września odkryto, że większość figur zostało zniszczonych lub skradzionych. To skandaliczne zachowanie wymusiło na władzach miasta konieczność usunięcia ocalałych rzeźb.

W miarę upływu czasu, decyzja o odnowieniu szlaku pojawiła się, co zakładało zastąpienie starych figurek nowymi, które byłyby wykonane z odporniejszych na zniszczenia materiałów. Kiedy to 26 kwietnia 2018 roku skradziona została figurka Geld, która znikała po zaledwie dwóch dniach obecności na szlaku, sytuacja stawała się coraz bardziej alarmująca. Również figurka Połednica, która została skradziona pod koniec maja, udało się odzyskać w czerwcu.

31 sierpnia 2018 roku na Szlaku Ślonski Godki odsłonięto nową figurkę Drach, stojącą przed Legendią w Chorzowie. Niestety, ze względów na nieustanne dewastacje i niewielką liczbę pozostałych figur (z pierwotnych dziewięciu zostały tylko cztery: Drach, Skarbnik, Heksa oraz Bebok), postanowiono o zakończeniu działalności tego szlaku w jego dotychczasowej formie.

W wyniku tych wydarzeń, rozważano wprowadzenie nowatorskiego rozwiązania – kontemplację rzeźb w formie cyfrowej, która umożliwiłaby mieszkańcom i turystom interakcję z figurkami za pośrednictwem specjalnej aplikacji na smartfony, w miejscu, gdzie znajdowały się pierwotne rzeźby.

Beboki projektu Grzegorza Chudego

Motyw beboków, niezwykłych postaci ludowych, zyskał nową interpretację dzięki katowickiemu artyście Grzegorzowi Chudem, który w 2018 roku zainicjował ich projekt. Początkowo przedstawiał beboki w postaci rysunków dla dzieci, a następnie stworzył serię akwarel przedstawiających te legendarne istoty. Jego pierwsza książka dotycząca beboków ukazała się w 2019 roku i opowiadała o ich życiu w Nikiszowcu.

W miarę upływu czasu zrodził się pomysł na stworzenie fizycznych figurek beboków, które miałyby dodać kolorytu pięknemu Nikiszowcowi. Do współpracy z Grzegorzem Chudym dołączyli Dariusz Kik i Karolina Piechota, którzy zasugerowali, że są w stanie stworzyć brązowe odlewy beboków, które mogłyby zostać umiejscowione w tej historycznej dzielnicy.

Premierowa figurka pojawiła się w Nikiszowcu w styczniu 2021 roku, ale to właśnie Michalino i Wincynt, które stanęły tam w lipcu tego samego roku, stały się pierwszymi stałymi reprezentantami beboków.

29 września 2021 roku miała miejsce inauguracja pierwszych beboków, które znajdowały się poza Nikiszowcem – wówczas przed Galerią Katowicką odsłonięto dwie nowe figurki o imionach Frelka i Miglanc. Nazwy te zostały wyłonione podczas internetowego konkursu, w którym uczestniczyli mieszkańcy Katowic. W tym szczególnym dniu odbyła się uroczystość z udziałem dyrektorki Galerii Katowickiej Joanny Bagińskiej, artysty Grzegorza Chudego oraz prezydenta miasta Marcina Krupy.

1 czerwca 2022 roku nastąpiło odsłonięcie beboka o imieniu Bebook, będącego wynikiem akcji „Zróbmy beboka”, zainicjowanej przez uczniów Społecznej Szkoły Podstawowej nr 1 STO w Katowicach.

29 września 2022 roku w Galerii Katowickiej rozpoznawano Dzień Beboków, podczas którego odsłonięto figurkę Bōncloka – imię zostało wybrane przez mieszkańców miasta. Tego samego dnia miała miejsce premiera spektaklu Teatru Trip „Beboki” w Teatrze Korez, zainspirowana akwarelami Chudego.

19 października 2022 roku w Fabryce Porcelany na terenie odbywało się odsłonięcie beboka Bogucia, upamiętniającego jubileusz Fundacji Giesche. Z kolei 4 grudnia 2022 roku w parku Boguckim stanął kolejny bebok – górnik Ferdynand, który zmierzał na szychtę.

Wydarzenie to zyskało duże zainteresowanie wśród mieszkańców Bogucic, którzy organizując zbiórkę funduszy na figurkę, kupowali również ozdobne magnesy, oraz uczestniczyli w internetowych licytacjach.

Kolejne odsłonięcie towarzyszyło festynowi „Barbórka z Bebokiem” oraz specjalnemu biegowi. W końcu 2022 roku katowickie beboki stały się częścią teledysku do utworu „Co to jest za dźwiynk”.

W połowie stycznia 2023 roku figurka beboka, trzymającego serce w kształcie logo Katowic, została odsłonięta na katowickim Rynku, a 30 maja 2023 roku, przed III Liceum Ogólnokształcącym im. A. Mickiewicza w Katowicach, zainaugurowano legendarna beboczkę Kasię.

W czerwcu tego samego roku, przed Miejskim Domem Kultury „Szopienice-Giszowiec” w Giszowcu, postawiono beboka Ewalda na Dzień Dziecka.

Na koniec czerwca, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach zyskał własną figurkę babokowego wyrazu tradycji, a również ulicy Warszawskiej.

W sierpniu 2023 roku odsłonięto pierwszą figurkę beboka poza granicami Katowic – ubór był umieszczony w Sopocie przy Sopotorium. W dniu 11 września 2023 roku, przy biurowcach .KTW, odsłonięto podniosłego beboka Katewusia. Dwa dni później, 2 października, przed Działem Etnologii Muzeum Historii Katowic stanęły dwie figurki Sztefa i Erwinek nawiązujące do autentycznych postaci z Nikiszowca.

Na początku listopada 2023 roku przy Centrum Psychiatrii w Katowicach zainstalowano beboczkę Harmonię, mającą na celu przypomnienie o równowadze psychicznej.

Kolejne wydarzenia miały miejsce z okazji 96. urodzin katowickiej rozgłośni Polskiego Radia, gdy nieopodal siedziby Radia Katowice odsłonięto beboka Antenka w obecności przedstawicieli rządu.

W marcu 2024 roku przy II Liceum Ogólnokształcącym im. M. Konopnickiej w Katowicach odbyła się ceremonia odsłonięcia beboka Konopiusza z udziałem localnych autorytetów – prezydenta Marcina Krupy i Grzegorza Chudego. Kilka dni później do Akademii Górnośląskiej im. W. Korfantego w Katowicach wprowadzono figurkę Akademikusa.

25 kwietnia 2024 roku, podczas debaty sejmowej o uznaniu etnolektu śląskiego jako języka regionalnego, posłanka na Sejm RP Ewa Kołodziej w sposób symboliczny zaprezentowała maskotki beboków.

Na Koszutce, 9 maja 2024 roku, z entuzjazmem przywitano figurę beboczki Doradziejki, umiejscowioną na placu Grunwaldzkim. Fundacja, która to uczyniła, ogrzewana sercem lokalnej społeczności.

31 maja 2024 roku, w skwerze na osiedlu Tysiąclecia odsłonięto figurkę Tauzenika. To wszystko działo się podczas uroczystości Dnia Rektorskiego Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.

W ramach obchodów 50-lecia powstania ligockiego szpitala, 10 września 2024 roku, przed wejściem do placówek Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego im. prof. Kornela Gibińskiego, odsłonięto dwie figurki lekarzy-beboków. Powstały przy tym wielokrotny mural.

W roku 2024, Dzień Beboka, obchodzony 29 września, nabrał ogólnomiejskiego charakteru. Miejsca publiczne oraz lokale usługowe umieściły oferty specjalne dla posiadaczy odznaki łowcy beboków.

Na zakończenie 2024 roku, część beboków wzięła udział w akcji „Badaj Piersi z Bebokami”, gdzie przedstawiciele projektu ubrali je w różowe szaliki, czyniąc z Florki pierwszą wielką ikonę tej inicjatywy.

---

Oceń: Katowickie beboki

---