Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe

---

Historia

Okres przedwojenny

Na przestrzeni niemalże sześciu stuleci wschodnia część Górnego Śląska, region znany od co najmniej XIV wieku, pozostawała poza granicami Polski. W tamtym czasie brakowało średniego szkolnictwa technicznego prowadzonego w języku polskim. Dopiero po przyłączeniu tej części Górnego Śląska do Rzeczypospolitej Polskiej w 1922 roku, w regionie zaczęto odczuwać niedobór wykształconej kadry. Zarówno emigracja górnośląskich Niemców, jak i Słowian do Niemiec, jak również rosnąca liczba zakładów przemysłowych, które potrzebowały pracowników, przyczyniły się do tej sytuacji.

Dotychczasowy system edukacji nie spełniał potrzeb rynku, co wymusiło konieczność wzniesienia nowoczesnej instytucji edukacyjnej. W celu uzupełnienia braków kadrowych, korzystano z absolwentów lokalnych szkół technicznych, takich jak: Szkoła Przemysłowa w Bielsku, Szkoła Budowlana w Katowicach (aktualnie siedziba Akademii Muzycznej), Wojewódzka Szkoła Mechaniczna i Hutnicza w Chorzowie oraz Szkoła Górnicza w Tarnowskich Górach. Nawiasem mówiąc, także z instytucji spoza regionu, na przykład z Dąbrowy Górniczej czy Gliwic, gdzie również kształcono przyszłych specjalistów.

Po zakończeniu I wojny światowej i wprowadzeniu Statutu Organicznego Województwa Śląskiego dnia 15 lipca 1920 roku, wspomniana część Górnego Śląska została przyznana Polsce w wyniku powstań i plebiscytu. Zwiększone zapotrzebowanie na specjalistów związane z rozwijającym się przemysłem metalurgicznym, elektromaszynowym i chemicznym skłoniło władze do rozbudowy szkolnictwa technicznego. Mimo istnienia kilku szkół, takich jak: Szkoła Włókiennicza w Bielsku, Szkoła Górnicza w Tarnowskich Górach oraz Wojewódzka Szkoła Mechaniczna i Hutnicza w Chorzowie, liczba szkół technicznych pozostawała niewystarczająca.

Dążenie do ujednolicenia organizacji szkół zawodowych na Górnym Śląsku stało się priorytetem dla władz województwa. 11 lutego 1925 roku Sejm Śląski przyjął rezolucję, która zobowiązywała Radę Wojewódzką do przedstawienia propozycji ustawy dotyczącej jednolitej organizacji szkolnictwa zawodowego. Na polecenie Wojewody Michała Grażyńskiego przystąpiono do fuzji istniejących szkół technicznych, co miało na celu stworzenie jednego, wielowydziałowego zakładu edukacyjnego.

W wyniku braku odpowiednich warunków do zrealizowania tej ambitnej inwestycji, pierwsze lokalizacje nie zostały wybrane. Teren znajdujący się na skrzyżowaniu ulic Mikołowskiej و Żwirki i Wigury okazał się zbyt mały (planowano tam późniejszą budowę bursy dla około 1400 uczniów, a ostatecznie po II wojnie światowej wzniesiono Pałac Młodzieży). Tereny w Ligocie zarezerwowane były dla planowanej Politechniki Śląskiej.

W wrześniu 1928 roku rozpoczęła się budowa gmachu przy ulicy Zygmunta Krasińskiego, której projekt stworzyli inżynierowie architekci Jadwiga Dobrzyńska oraz Zygmunt Łoboda. Wydział Oświecenia Publicznego Województwa Śląskiego funkcjonował jako inwestor. Planowano, że zespół piętnastu szkół, przeznaczony dla 1600 uczniów, zatrudni 140 nauczycieli, a z administracją i obsługą – około 220 osób. Koszty budowy oszacowano na 12 milionów ówczesnych złotych, z kolejnym podobnym budżetem na wyposażenie szkoły w specjalistyczne pracownie oraz warsztaty.

Zaplanowano, że kwota na funkcjonowanie całego zespołu wyniesie około 2 miliony złotych rocznie, a ostateczny koszt budowy zbliżył się do 13 milionów złotych. Uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego uświetnił wojewoda Michał Grażyński oraz Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej prof. Ignacy Mościcki. Szkoła zainaugurowała działalność 30 marca w roku szkolnym 1930–31, a rok szkolny 1 września 1930 roku rozpoczęło pięć szkół, w tym m.in. szkoła budownictwa naziemnego oraz szkoła administracji kolejowej i przemysłowej.

W ramach szkolnictwa w tym okresie nadano personelowi szczególny tytuł Śląskich Funkcjonariuszy Wojewódzkich. Warto zaznaczyć, że taka wielkość instytucji uczyniła ją drugą co do wielkości taką szkołą w Europie. Wszechstronnie wyposażona, dysponowała 762 salami lekcyjnymi, laboratoriami oraz warsztatami, w tym czołowym w Polsce laboratorium badań wytrzymałości materiałów. Posiadała również nowoczesne zaplecze techniczne, w tym kotłownię produkującą 20 ton pary na godzinę oraz elektrownię o mocy 735 kW. Obiekt nazywano „pałacem techników”, a zgodnie z wcześniejszymi planami, po pewnym czasie miała się przekształcić w Politechnikę Śląską. Pierwszym dyrektorem tego zespołu szkół od 1 stycznia 1930 roku był inż. Marian Klimko (pełnił tę funkcję do 1 maja 1933 roku).

Poświęcenia gmachu Śl.TZN dokonał 21 października 1933 roku ordynariusz Diecezji Katowickiej ks. biskup Stanisław Adamski w obecności Prezydenta Ignacego Mościckiego, wojewody Michała Grażyńskiego oraz marszałka Sejmu Śląskiego Konstantego Wolnego. Na 180 dostępnych miejsc zgłosiło się 560 kandydatów. W tym okresie wielu techników kształciło się na różnych kierunkach, w tym mechaniki, elektrotechniki, chemii oraz drogownictwa. Znajdowały się tam także szkoły administracji kolejowej, jak również dwu- i trzyletnie programy dla mistrzów w różnych branżach.

Warto zauważyć, że nauka w Śląskich była objęta opłatą, której wysokość ustalano na podstawie regulacji wydawanych przez wojewodę. Dla techników mechaników opłata administracyjna wynosiła 96 zł, a dla techników chemików – 106 zł, a opłata ta była pobierana co pół roku. Pomimo tego młodzież chętnie przybywała, łącznie z uczniami spoza województwa, dlatego konieczność budowy bursy dla uczniów stawała się pilna, jednak dalsze plany przerwał wybuch II wojny światowej. Wśród nauczycieli znalazł się również inż. Michał Ornatkiewicz.

Okres II wojny światowej

Równo miesiąc przed rozpoczęciem Kampanii Wrześniowej, budynek Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych przekazano 73 Pułkowi Piechoty oraz nowo utworzonemu Batalionowi Obrony Narodowej. Na podstawie decyzji władz wojewódzkich Śl.TZN ewakuowano na wschód do Lwowa, gdzie komendantem ewakuacji mianowano prof. Włodzimierza Stahla, nauczyciela języka polskiego oraz historii, który potem objął stanowisko dyrektora Opery Śląskiej w Bytomiu.

W Lwowie zajęcia były prowadzone do 25 marca 1940 roku. W czasie wrześniowej wojny obronnej w 1939 roku wzięło udział 24 nauczycieli i pracowników, 12 osób przyłączyło się do ruchu oporu, a 36 osób organizowało oraz prowadziło tajne nauczanie. Osoby, które nie zostały wcielone do wojska, obawiając się represji, opuściły Śląsk, zabierając ze sobą dokumenty szkolne. W okresie okupacji, budynek Śl.TZN został przekształcony w niemiecką szkołę inżynieryjną. Po zakończeniu II wojny światowej, Górny Śląsk wrócił do Polski, zaś Śl.TZN, na rozkaz wojewody śląsko-dąbrowskiego Aleksandra Zawadzkiego, wznowiły swoją działalność.

Przedwojenni absolwenci otrzymali zasłużony tytuł inżyniera, uznając wartość ich wcześniejszej matury oraz jakość kształcenia.

Okres powojenny

Powtórne otwarcie szkoły po pięcioletniej okupacji przyniosło szereg wyzwań, związanych przede wszystkim z koniecznością gromadzenia sprzętu dla warsztatów i laboratoriów, który został utracony w czasie wojny, a także z brakiem opału, co wyraźnie utrudniało proces edukacyjny. Mimo trudności, 1 marca 1945 roku 395 uczniów wznowiło naukę przerywaną przez wojnę. Szkoła rozpoczęła rekrutację do klas pierwszych w dniu 1 września 1945 roku na kierunki elektryki, mechaniki, energetyki oraz chemii.

5 października 1945 roku dyrektor szkoły otrzymał sztandar z rąk wojewody śląsko-dąbrowskiego. Odbudowujący się przemysł wymagał kształcenia specjalistów, dlatego do roku 1951 szkoła podlegała Kuratorium Śląskiego Okręgu Szkolnego, po czym przeszła pod nadzór Ministerstwa Przemysłu Ciężkiego. Zmiana ta przyniosła przekształcenie w instytucję resortową oraz zmianę nazwy na Technikum Hutnicze, które obejmowało wydziały: hutniczy, chemiczny, elektryczny, energetyczny oraz dwa dedykowane planowaniu i normowaniu.

W 1955 roku zdecydowano o likwidacji wydziału hutniczego, który zrekonstruowano cztery lata później, na inicjatywę nowego zarządu Zjednoczenia Hutnictwa Żelaza i Stali MPC w Katowicach. W 1958 roku szkoła, wspierana przez ZHŻiS, odzyskała swoją wcześniejszą nazwę, co było wyrazem podtrzymywania tradycji. Wówczas zlikwidowano wydział planowania i normowania, a wydziały elektryczny oraz energetyczny połączono w elektroenergetyczny. Powstały także nowe specjalności, odpowiadające wymaganiom rynku pracy: energetyka cieplna, elektronika oraz automatyka w branży mechanicznej, a także transport wewnątrzzakładowy w dziedzinie hutnictwa.

Dyrektorem ŚTZN od 1 lutego 1952 do 31 grudnia 1966 był Faustyn Krahl. Zgodnie z porozumieniem z 1972 roku pomiędzy rektorem Politechniki Śląskiej a dyrektorem ZHŻiS, budynek Śl.TZN został przekazany jako ośrodek naukowo-dydaktyczny Politechniki, a uczniom gwarantowano odbudowę trzech nowych placówek w różnych lokalizacjach, z przeznaczeniem dla 800 uczniów każda.

Pomimo licznych petycji, które nie przyniosły efektów, budowa nowych obiektów nigdy nie została zrealizowana przez Politechnikę. W tej sytuacji, szkoła została przeniesiona do tymczasowych pomieszczeń. Wydział hutniczy oraz administracja przeniosły się do Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych przy ul. Zawadzkiego 26 (obecnie ul. Sokolska), a wydział chemiczny został przeniesiony do Technikum Hutniczego w Katowicach-Szopienicach, zaś wydział mechaniczny oraz wydział dla pracujących do budynku ZSZ Huty Baildon.

Podobne zmiany dotyczyły wydziału elektrycznego, który umiejscowiono w nowym budynku dla szkół przyzakładowych Huty im. F. Dzierżyńskiego oraz DAMEL i DEFUM w Dąbrowie Górniczej. Warsztaty oraz internat pozostały na miejscu do roku szkolnego 1973–1974, po czym również zostały przeniesione do Dąbrowy Górniczej. Pociągnęło to za sobą reorganizację, skutkując powstaniem dwóch zakładów. Decyzją z dnia 8 czerwca 1975 roku, Śl.TZN połączono z Zespołem Szkół Mechaniczno-Elektrycznych, tworząc jedną instytucję o nazwie Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe, która funkcjonuje w obecnych lokalizacjach.

Śląskie dzisiaj

Budynek

W skład Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych wchodzą trzy odrębne budynki: główny gmach, Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Ślązaczek” oraz warsztaty szkolne, zlokalizowane na terenie o powierzchni 23 822 m².

Instytucja ta dysponuje centrum informacji naukowo-dydaktycznej, nowoczesną aulą, siłownią, salą gimnastyczną, a także 55 salami lekcyjnymi oraz różnorodnymi pracowniami, w tym ekologicznymi i informatycznymi mającymi 80 stanowisk komputerowych, a także pracownią przysposobienia obronnego czy BHP.

Wśród różnych laboratoriów szkolnych kształci się techników analityków oraz specjalistów ochrony środowiska, co umożliwia zdobycie umiejętności z zakresu techniki laboratoryjnej, analizy ilościowej oraz jakościowej, technik instrumentalnych oraz preparatyki organicznej i nieorganicznej.

Warsztaty podzielone zostały na różne działy: od ślusarstwa, przez mechanikę-tokarstwo, mechanikę-frezarstwo i mechanikę-szlifierstwo, aż po zajęcia z zakresu automatyki CNC, elektryki i elektrotechniki, a także pomieszczenia wykładowe. Na terenie szkoły znajduje się również Centrum Opieki nad Dzieckiem Niepełnosprawnym, Stowarzyszenie Elektryków w Polsce oraz Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych.

Funkcjonowanie szkoły

Szkoła aktywnie uczestniczy w wielu programach na arenie międzynarodowej, takich jak Comenius, Globe, czy Socrates-Arion, a także organizuje wymiany uczniów z Norwegią. Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe oferują uczniom możliwości rozwoju poprzez różnorodne koła zainteresowań.

• Koło krzewienia kultury Górnego Śląska,
• koło ekologiczne,
• koło LOP,
• koło PTTK,
• koło PCK,
• koło informatyczne,
• koło filmowe w języku angielskim,
• koło teatralne,
• koło modelarskie,
• koło młodzieżowych doradców,
• koło filatelistyczne PZF,
• klub europejski,
• klub wolontariatu,
• zespół muzyczny,
• zespół taneczny,
• klub debat w j. angielskim i j. polskim,
• koło mechatroniczno-programistyczne,
• szkolny klub sportowy.

Szkoła współpracuje z Wydziałem Zdrowia i Kształtowania Środowiska Urzędu Miasta Katowice w programie „Monitoring wybranych wód”. Obecnie w murach Śląskich kształci się wiele specjalistów w popularnych dziedzinach.

W Technikum Nr 17 uczniowie mogą wybierać m.in.:

• technik analityk,
• technik ochrony środowiska,
• technik mechatronik,
• technik elektryk,
• technik energetyk,
• technik elektronik,
• technik mechanik,
• technik teleinformatyk,
• technik informatyk.

Kadra kierownicza i dydaktyczna

W skład kadry kierowniczej wchodzi:

• Dyrektor: mgr Aneta Łosiewicz,
• Dyrektor ds. organizacyjnych: mgr Grzegorz Śladowski,
• Dyrektor ds. pedagogicznych: mgr Danuta Kleinert,
• Kierownik Warsztatów Szkolnych: Vacat,
• Z-ca kierownika Warsztatów Szkolnych: Vacat,
• Kierownik Szkolnego Schroniska Młodzieżowego „Ślązaczek”: Joanna Haśnik,
• Kierownik gospodarczy: Ewa Życka-Szumiła.

Kadra dydaktyczna składa się z 91 nauczycieli, a w administracji i obsłudze zatrudnionych jest odpowiednio 16 oraz 27 pracowników.

Sukcesy uczniów w roku szkolnym 2016/2017

Olimpiady i konkursy międzynarodowe

Wyróżnienia i osiągnięcia uczniów w międzynarodowych zmaganiach obejmują:

• Finalista – XI Olimpiada Przedsiębiorczości,
• 13. miejsce w XVIII Olimpiadzie Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej „EUROELEKTRA”, jako uczestnik finału,
• Udział w zawodach II stopnia – XLII Olimpiada Wiedzy Technicznej,
• Udział w II etapie – I Olimpiada Wiedzy o Społeczeństwie,
• Udział w II etapie – XXXIX Olimpiada Języka Niemieckiego,
• Udział w etapie diecezjalnym – XXVI Olimpiada Teologii Katolickiej,
• Wyróżnienia – Międzynarodowy Konkurs Matematyczny „Kangur”,
• Wyróżnienia – X Międzynarodowy Konkurs Informatyczny „Bóbr”,
• Udział w Polsko-Ukraińskim Konkursie Fizycznym „Lwiątko”,
• Udział w VIII Międzynarodowym Turnieju „Robotic Tournalnent”.

Konkursy ogólnopolskie

Uczniowie brali udział w różnych krajowych zawodach, takich jak:

• Udział w finale – IV Ogólnopolski Turniej Maszyn Wiatrowych,
• Udział w finale – V Ogólnopolski Turniej Maszyn Wodnych,
• Ogólnopolski Test Informatyczny – poziom rozszerzony: 25. miejsce w Polsce (2. w województwie); poziom zaawansowany: 18. miejsce w Polsce (1. w województwie),
• Udział w finale – VIII Ogólnopolski Konkurs „ELEKTRON”,
• Udział w Programie Akademia el12,
• Wyróżnienie – XXII Ogólnopolski Konkurs na Pracę Badawczą „Fizyka a Ekologia”,
• Wyróżnienie – Ogólnopolski Konkurs Polonistyczny „Fraszka”,
• Wyróżnienie – Ogólnopolski Konkurs Fizyczny „EUREKA”,
• Dobry wynik – XVI Ogólnopolski Konkurs Języka Angielskiego „FOX”,
• Wyróżnienia – Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Tęcza”,
• Bardzo dobry wynik – Ogólnopolski Konkurs „EKO-PLANETA”,
• Wyróżnienie – II Ogólnopolski Konkurs Plastyczny „Pozytywka”,
• Nagroda publiczności – półfinał Ogólnopolskiego Konkursu Krasomówczego,
• Udział – XVII Ogólnopolski Turniej Sztuki Recytatorskiej „Promuj Śląsk”.

Konkursy wojewódzkie i regionalne

Festyny regionalne przyniosły także wiele sukcesów, w tym:

• 1. miejsce – „Klasówka Powstańcza” z okazji 95. rocznicy III Powstania Śląskiego,
• 14. miejsce – XIV Konkurs Wiedzy o Elektryczności „Z elektryką przez świat”,
• 1. miejsce drużynowo – Katowicki Matematyczny Maraton Maturzystów,
• 2. miejsce drużyny SKKT PTTK w konkurencjach rajdowych oraz 2. miejsce indywidualnie w wiedzy turystyczno-krajoznawczej – IV Sportowo-Rekreacyjny Rajd Górski Dzieci i Młodzieży Województwa Śląskiego PRZEGIBEK 2015,
• 3. miejsce w województwie – XLIV Ogólnopolski Młodzieżowy Turniej Turystyczno-Krajoznawczy; na szczeblu miejskim – 1. miejsce,
• 7. miejsce – XXVI Regionalny Konkurs „Randka z Chemią”,
• Udział – VII Wszechstronny Konkurs Konesera Polszczyzny.

Osiągnięcia sportowe

Uczniowie odnosili także sukcesy w sporcie, uczestnicząc w Mistrzostwach Katowic Szkół Ponadgimnazjalnych:

• Szkolna Liga Lekkoatletyczna – 1. miejsce Śl.TZN,
• Siatkówka chłopców – 2. miejsce Reprezentacji Śl.TZN,
• Pływanie – 3. miejsca: 50m stylem dowolnym; 50m stylem klasycznym; sztafeta 4x50m stylem dowolnym,
• Siatkówka plażowa – 8. miejsce,
• Piłka ręczna, piłka nożna – udział Reprezentacji Śl.TZN w półfinałach,
• Siatkówka dziewcząt – udział w półfinałach,
• Koszykówka dziewcząt i chłopców – udział w ćwierćfinałach,
• Licealiada Młodzieży Szkolnej Województwa Śląskiego – 2. miejsce w biegu na 100m,
• Turniej Unihokeja „Wspólna pasja – unihokej” – 2. miejsce,
• VIII Wiosenny Turniej Szachowy – 2. miejsce,
• XII Mistrzostwa Katowic w Narciarstwie Alpejskim o Puchar Prezydenta Katowic.

Absolwenci

W gronie znakomitych absolwentów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych znajdują się liczni przedstawiciele różnych dziedzin, którzy zdobyli uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą. Oto niektórzy z nich:

• Jan Rzymełka,
• Grzegorz Dydkowski,
• Marian Foik,
• Roman Foltyn,
• Ryszard Kowalski, cichociemny,
• Piotr Kupicha,
• Zygmunt Szkocny,
• Stanisław Padlewski,
• Tomasz Karwowski,
• Henryk Wieczorek,
• Włodzimierz Wójcik,
• Jerzy Makula,
• Kazimierz Milner,
• Józef Wojnarowski,
• Paweł Berger,
• Ireneusz Dudek.

Każdy z tych absolwentów przyczynił się swoją pracą i pasją do rozwoju różnych dziedzin, a ich osiągnięcia są powodem do dumy dla wspólnoty uczelnianej.

---

Oceń: Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe

---