Dom urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach

---

Historia

W 1929 roku został opracowany projekt domu dla urzędników katowickiego oddziałuBanku Gospodarstwa Krajowego, który przygotowali Stanisław Tabeński oraz Jacek Rybicki. W dniu 13 maja tego samego roku, kierownictwo budowy złożyło wniosek do Policji Budowlanej o zatwierdzenie planu. Budowa rozpoczęła się jeszcze w 1929 roku na działce o powierzchni 1 443 m², zakupionej od Zakładu Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych w Królewskiej Hucie.

Budowę zrealizowała firma Oskara Heincla, której siedziba znajdowała się przy ulicy H. Sienkiewicza 3 w Katowicach. Plany dotyczące sieci wodno-kanalizacyjnej zostały opracowane przez zakład Karola Dziuka w Katowicach. 13 lutego 1930 roku do Policji Budowlanej wpłynęło pismo z wnioskiem o ustalenie terminu odbioru ukończonego budynku, którego odbiór nastąpił 10 września 1930 roku. Natomiast 24 marca 1931 roku budynek otrzymał adres – ulica Narcyzów 2.

W 1935 roku budynek był nadal własnością Banku Gospodarstwa Krajowego, mieszkały w nim rodziny urzędników i prokurentów. Około 1944 roku gmach przeszedł w ręce Schlesische Landeskreditanstalt Zweiganstalt Kattowiz, co oznacza Śląski Krajowy Zakład Kredytowy Oddział Katowice.

W końcu lat 70. XX wieku część pomieszczeń piwnicznych zaadaptowano na biura Okręgowego Związku Koszykówki. W 1984 roku zamontowano pomost dla osób niepełnosprawnych. Szeroki zakres prac remontowych miał miejsce w 2013 roku, kiedy to wyburzono oryginalne ogrodzenie budynku, a w 2014 roku przeprowadzono izolację wokół domu i dziedzińca oraz zmodernizowano balkony.

21 września 2015 roku dom został формadl wpisany do rejestru zabytków nieruchomych. W 2017 roku budowla przeszła remont wszystkich czterech elewacji. W ramach tego przedsięwzięcia, odtworzono pierwotne tynki drapane z dodatkiem miki, a także przywrócono oryginalną kolorystykę budynku, co wykonała firma budowlana Konior.

Na październik 2023 roku w budynku przy ulicy Narcyzów 2 zarejestrowanych było 5 podmiotów w systemie REGON, wśród których znalazł się katowicki oddział Towarzystwa Odpowiedzialnego Rodzicielstwa oraz wspólnota mieszkaniowa.

Charakterystyka

Dom urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach, usytuowany przy ulicy Narcyzów 2, w narożniku z ulicą M. Szeligiewicza, stanowi wyjątkową bryłę architektoniczną, która znajduje się w sercu dzielnicy Śródmieście. Budynek ma charakter wolnostojący i został zaprojektowany na działce o zbliżonym do kwadratu kształcie, otoczonej intensywną zabudową miejską.

Obiekt został wzniesiony z cegły, ma tynk szlachetny z miką i żelbetowe nadproża. Jego plan architektoniczny jest zbliżony do kwadratu, z wysuniętymi ryzalitami w narożach. Wnętrze budynku podzielone jest na dwie odrębne sekcje, każda z oddzielnymi wejściami, a centralnie umiejscowiony dziedziniec ma kształt przypominający krzyż, z dostępem z klatki schodowej od strony zachodniej i wschodniej. Budynek posiada płaski dach pokryty papą, składa się z trzech kondygnacji nadziemnych oraz jednej podziemnej. Powierzchnia zabudowy to 729,6 m², a kubatura wynosi 9 484,8 m³.

Styl architektoniczny obiektu nawiązuje do funkcjonalizmu, a jego elewacje charakteryzują się różnorodnością szczegółów. Oto ich krótkie opisy:

• Północna (od strony ulicy M. Szeligiewicza) jest symetryczna, ośmioosiowa, z dwiema skrajnymi ryzalitami, ozdobiona pionowo-żłobkowanym cokołem. Prostokątne okna są ujęte w proste opaski, a ryzalitami na drugiej i trzeciej kondygnacji ozdobione są balkony z metalowymi balustradami. Gzyms wieńczący jest w formie wysuniętej bryły, na której znajduje się balustrada z metalowych prętów w układzie poziomym.
• Wschodnia jest symetryczna, siedmioosiowa, z ryzalitami uskokowymi oraz oknami w narożnikach. Część centralna (czwarta os) jest cofnięta i wydłużona, z klatką schodową. Wejście z prostokątnym portalem zdobią wąskie, wysokie okna.
• Południowa taka sama jak północna, z prostokątnymi oknami, drzwiami balkonowymi oraz balkonami z metalowymi balustradami. Gzyms wieńczący również jest wysuniętą bryłą.
• Zachodnia jest analogiczna do wschodniej.

Drzwi wejściowe to oryginalne, drewniane trójskrzydłowe konstrukcje, z mniejszymi skrajnymi skrzydłami. Natomiast drzwi prowadzące do dziedzińca wewnętrznego są stalowe i pełne. Okna w budynku w 2014 roku zachowały w około 50% swój oryginalny stan, z drewnianą konstrukcją i prostokątnym kształtem.

Układ pomieszczeń wewnętrznych jest symetryczny, gdzie od zachodu i wschodu umieszczono dwie klatki schodowe. Historycznie, na każdej condygnacji znajdowały się cztery mieszkania, co razem tworzyło 12 mieszkań, jednak w rezultacie przekształcenia ich liczba wzrosła do 19.

Budynek jest dostosowany do nowoczesnych potrzeb, posiada instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne oraz gazowe. Otoczenie wokół obiektu zostało zagospodarowane z wykorzystaniem ścieżek z trawnikami i drzewami, co sprzyja jego estetyce oraz komfortowi użytkowania.

Warto podkreślić, że obiekt ten jest chroniony jako zabytek nieruchomy z numerem A/456/15 i wpisany do gminnej ewidencji zabytków miasta Katowice. Ochrona obejmuje zarówno sam budynek, jak i tereny przyległe, co świadczy o jego znaczeniu historycznym oraz architektonicznym. Jest współwłasnością miasta Katowice oraz osób prywatnych.

---

Oceń: Dom urzędników Banku Gospodarstwa Krajowego w Katowicach

---