Rezerwat przyrody Las Murckowski

---

Historia

Rezerwat przyrody Las Murckowski został powołany do życia 18 grudnia 1953 roku, zajmując początkowo obszar wynoszący 7,04 ha. W 1989 roku nastąpiło jego znaczące powiększenie, które zwiększyło powierzchnię do 100,67 ha. Jednak to nie koniec, bo w 2022 roku rezerwat przeszedł kolejną rozszerzenie, które obecnie obejmuje 141,56 ha.

Obszar rezerwatu podlega szczególnej ochronie czynnej, co oznacza, że działania mające na celu ochronę i zachowanie naturalnych zasobów są w nim niezbędne. Każdy fragment rezerwatu jest otoczony strefą ochronną, znaną jako otulina, której łączna powierzchnia wynosi 256,06 ha.

Położenie

Rezerwat przyrody Las Murckowski to miejsce o znaczącej powierzchni, składające się z trzech zasadniczych części. W wyniku powiększenia rezerwatu, które miało miejsce w 2022 roku, obszar ten uległ poszerzeniu o nową, wysuniętą najdalej na wschód część lasu, zajmującą 14,72 ha. Ponadto, dotychczasowa część wschodnia została powiększona do 119,78 ha. Warto zaznaczyć, że najstarszy fragment rezerwatu, znajdujący się po stronie zachodniej, zachował swoją powierzchnię wynoszącą 7,06 ha.

Ten zachodni fragment rezerwatu graniczy z kopalnią „Murcki” oraz drogą, tworząc tym samym najstarszą część chronionego obszaru. Granicę tę dodatkowo wyznacza czteropasmowa droga szybkiego ruchu Katowice-Bielsko Biała, znana jako ulica Bielska, oddzielająca drugą część rezerwatu, która została powiększona jeszcze w 1989 roku.

Charakterystyka

Obszar rezerwatu charakteryzuje się interesującą i zróżnicowaną rzeźbą terenu. Znajduje się on na stokach Wzgórza Wandy, które osiąga wysokość około 350 m n.p.m. To miejsce pofałdowane jest przez doliny różnych potoków, co nadaje mu wyjątkowy krajobraz. Na terenie rezerwatu znajdują się także źródliska potoku Przyrwa, które stanowią istotny element tego ekosystemu.

Rezerwat jest miejscem, w którym rośnie starożytny bukowy starodrzew, mający ponad 150 lat i z licznymi pomnikowymi okazami buków oraz dębów. Ponadto, obszar ten zdumiewa bogactwem florystycznym oraz faunistycznym, gdzie swoje siedlisko znajduje wiele gatunków ssaków oraz ptaków.

Ochrona tego fragmentu lasu mieszanego, który zachowuje cechy naturalne, ma na celu realizację ważnych zadań naukowych, dydaktycznych oraz społecznych. Rezerwat jest usytuowany w bliskim sąsiedztwie aglomeracji miejskiej, co dodatkowo podkreśla jego znaczenie w kontekście ochrony przyrody.

Szata roślinna

Rezerwat Las Murckowski imponuje swoją bogatą florą naczyniową, która obejmuje aż 210 różnych gatunków roślin. Wśród nich można znaleźć wiele cennych i chronionych przedstawicieli roślinności.

W kategorii ochrony ścisłej wyróżniają się następujące gatunki:

• śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis),
• kruszczyk szerokolistny (Epipactis latifolia),
• listera jajowata (Listera ovata).

Natomiast w grupie obejmującej ochronę częściową spotykamy:

• kopytnik pospolity (Asarum europaeum),
• marzanka wonna (Asperula odorata),
• konwalia majowa (Convallaria maialis),
• kruszyna pospolita (Frangula alnus),
• kalina koralowa (Viburnum opulus),
• bluszcz pospolity (Hedera helix),
• barwinek pospolity (Vinca minor),
• porzeczka czarna (Ribes nigrum).

Dominującym zespołem roślinnym w rezerwacie jest kwaśna buczyna niżowa (Luzulo pilosae-Fagetum). W dolnej warstwie roślinności, znanej jako podszyt, można zauważyć: jarzębinę, kruszynek, dziki bez czarny oraz bez koralowy. Interesującą florę runa tworzą: śmiałek pogięty, kosmatka owłosiona, nerecznica krótkoostna, konwalijka dwulistna, sałatnik leśny oraz borówka czarna.

Mykobiota

W obszarze rezerwatu przyrody Las Murckowski możemy dostrzec niezwykle cenne dla ekologii, chronione gatunki grzybów. Wśród nich znajdują się:

• sromotnik smrodliwy,
• wachlarzowiec olbrzymi – łączony z rozkładającym się drewnem buków.

Mszaki

W latach 1995-1997 zrealizowano szczegółowe badania dotyczące bryoflory w rezerwacie, które wykazały obecność siedmiu gatunków wątrobowców oraz czterdziestu pięciu gatunków mchów.

W regionie niektóre gatunki mszaków zostały uznane za szczególnie rzadkie. Należą do nich: atrichum angustatum, aulacomnium androgynum, brachythecium campestre, callicladium haldanianum, calypogeia azurea, calypogeia integristipula, dicranella cerviculata, diphyscium foliosum, pseudotaxiphyllum elegans oraz scapania irrigua.

Analiza florystyczna wskazała, że siedliska wodne oraz bagienne charakteryzowały się mniejszym bogactwem gatunkowym, gdzie zidentyfikowano jedynie cztery gatunki mszaków. Zdecydowanie największa różnorodność wystąpiła w siedliskach naziemnych, w których odnotowano aż 31 gatunków.

Świat zwierzęcy

Rezerwat przyrody Las Murckowski to miejsce, w którym można odnaleźć bogactwo różnorodnych gatunków zwierząt. Jego fauna zaskakuje bogactwem oraz różnorodnością, obejmując wiele interesujących przedstawicieli różnych grup zwierząt.

• owady, w tym chrząszcze z rodzaju biegacz oraz trzmiele,
• płazy, w tym ropucha szara,
• gady, w tym jaszczurka zwinka,
• ptaki, w tym kukułka, dzięcioł duży, dzięcioł zielonosiwy, oraz rudzik,
• ssaki, w tym ryjówka aksamitna, kret, jeż wschodni, wiewiórka oraz łasica.

Warto zauważyć, że w rezerwacie występują także rzadkie gatunki zwierząt, które są objęte ochroną prawną. W sumie można tu spotkać 33 gatunki wymagające szczególnej troski i ochrony.

Zagrożenia

Rezerwat przyrody Las Murckowski stoi przed poważnymi zagrożeniami, które znacząco mogą wpłynąć na jego ekosystem. Jednym z kluczowych problemów jest nasilający się ruch samochodowy, zwłaszcza w okolicach zachodniej części rezerwatu, gdzie znajduje się ulica Bielska.

Inne czynniki, które mogą negatywnie oddziaływać na ten obszar, to sąsiednie tereny przemysłowe i rekreacyjne, a także wpływ podziemnej eksploatacji węgla. Istnieją prognozy, które wskazują na możliwe odkształcenia II i III kategorii, a także osiadania ziemi dochodzące do 6 metrów. Te zmiany mają potencjał, aby zniszczyć delikatny ekosystem rezerwatu, co wymaga pilnej uwagi i działań ochronnych.

---

Oceń: Rezerwat przyrody Las Murckowski

---