Buk Anton, znany jako pomnik przyrody, znajduje się na placu Pod Lipami w Katowicach, w centralnej części dzielnicy Giszowiec. Jest to majestatyczne drzewo, które należy do gatunku buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.) i charakteryzuje się imponującą pierśnicą wynoszącą 345 cm. Pomnik ten został oficjalnie ustanowiony na podstawie rozporządzenia Wojewody Katowickiego z dnia 2 stycznia 1996 roku.
Buk Anton jest nie tylko symbolem lokalnej fauny, ale również ważnym elementem kulturowym regionu, przyciągającym uwagę mieszkańców i turystów. Jego obecność na placu Pod Lipami podkreśla znaczenie ochrony przyrody i zachowania naturalnych skarbów w miastach.
Historia
Buk Anton, majestatyczne drzewo, znajduje się na centralnym placu powstałego w latach 1907–1910 osiedla patronackiego Giszowiec. Został posadzony w roku 1907, a 2 stycznia 1996 roku zyskał miano pomnika przyrody, co podkreśla jego znaczenie dla lokalnej społeczności.
W 2010 roku zorganizowano w szkołach Giszowca ciekawy konkurs mający na celu nadanie pomnikowi imienia. Wyniki okazały się niezwykle interesujące, gdyż imię Anton, które wybrano, ma swoje korzenie w historii osiedla. Nawiązuje ono do Antoniego Uthemanna, dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben, który był inicjatorem budowy tego osiedla. W jego cześć wmurowano pamiątkową tablicę, która niestety została skradziona, ale później odnaleziona przez mieszkańca Giszowca.
Warto wspomnieć, że uczniowie ze Szkoły Podstawowej nr 51, mając na celu promocję bukowego pomnika, zgłosili Antona do prestiżowego konkursu na Drzewo Roku, organizowanego przez Klub Gaja. Plebiscyt rozpoczął się 1 czerwca 2011 roku, a po blisko dwóch tygodniach Anton zyskiwał coraz większe uznanie. Ostatecznie w 2011 roku zdobył drugie miejsce, uzyskując imponującą liczbę 3170 głosów.
Niestety, w 2015 roku buk Anton zaczął obumierać. Pracownicy Zakładu Zieleni Miejskiej w Katowicach podjęli działania ratunkowe, dostarczając nawozy i składniki mineralne. Przeprowadzono także specjalne zastrzyki, które miały wzmocnić drzewo. Mimo starań, sytuacja nie poprawiła się, a ekspertyzy wykazały, że podłoże, na którym rośnie, jest nieodpowiednie i zanieczyszczone, co negatywnie wpłynęło na jego zdrowie.
Na szczęście, Anton uniknął całkowitego ścięcia. Z jego korony usunięto jedynie suche gałęzie, które stwarzały zagrożenie dla przechodniów. 25 października 2016 roku, podczas Święta Drzewa w Giszowcu, dzieci z Szkoły Podstawowej nr 51 oraz Miejskiego Przedszkola nr 59 zorganizowały akcję sadzenia nowego drzewa – buka Antonka. Młody buk miał wówczas 10 lat. Zarówno Anton, jak i jego młodszy towarzysz, Antonek, pozostają ważnym miejscem spotkań mieszkańców Giszowca.
Przypisy
- Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022 r., s. 73-76.
- Justyna Przybytek: Ponad 100-letni buk Anton z Giszowca ma młodszego brata - Antonka. katowice.naszemiasto.pl, 25.10.2016 r. [dostęp 12.11.2020 r.]
- Buk Anton obumiera. Będzie miał następcę - Antonka. katowice.naszemiasto.pl, 24.10.2016 r. [dostęp 12.11.2020 r.]
- JoannaJ. Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016 r., s. 28.
- Ponadstuletni buk Anton umiera. Drzewo nie zostanie jednak ścięte. katowice.wyborcza.pl, 20.05.2015 r. [dostęp 12.11.2020 r.]
- Telewizja Polska: Buk „Anton” faworytem w konkursie na Drzewo Roku. katowice.tvp.pl, 13.06.2011 r. [dostęp 12.11.2020 r.]
- Klub Gaja: Drzewem Roku w konkursie Klubu Gaja został dąb Grot z Dęblina!. swietodrzewa.pl. [dostęp 12.11.2020 r.]
- Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska: Pomnik przyrody. Buk pospolity (Buk zwyczajny) - Fagus sylvatica. crfop.gdos.gov.pl. [dostęp 12.11.2020 r.]
- Klub Gaja: BUK ANTON UMIERA. swietodrzewa.pl. [dostęp 12.11.2020 r.]
- a b c BeataB. Pałyga-Zamlewska (red.), Drzewo Roku, Wilkowice: Klub Gaja, 2011 r., s. 6.
- ROZPORZĄDZENIE Nr 2/96 WOJEWODY KATOWICKIEGO z dnia 02.01.1996 r. w sprawie wprowadzenia ochrony indywidualnej w drodze uznania za pomniki przyrody. Dziennik Urzędowy Województwa Katowickiego, 1996 r.
Pozostałe obiekty w kategorii "Rezerwaty przyrody i parki narodowe":
Płone Bagno | Lasy Panewnickie | Dąb Tadeusz | Dolinka Murckowska | Rezerwat przyrody Las Murckowski | Rezerwat przyrody Ochojec | Las Załęski | Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Szopienice-Borki” | Zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Źródła Kłodnicy” | Lasy MurckowskieOceń: Buk Anton