Gmach Urzędu Skarbowego w Katowicach

---

Historia

Projektanci i projekt

Architektura gmachu Urzędu Skarbowego w Katowicach została starannie zaprojektowana przez biuro konstrukcyjne działające w Wydziale Robót Publicznych Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Obliczenia do projektu wykonał znany profesorStefan Bryła, natomiast inżynier Henryk Griffel pełnił rolę kierownika budowy.

W latach 30. XX wieku Śląski Urząd Wojewódzki zainicjował przedsięwzięcie budowlane, które miało na celu stworzenie miejsca dla urzędów skarbowych, kasy skarbowej, a także urzędu katastralnego i urzędu akcyz i monopoli. Wybór lokalizacji okazał się wyzwaniem, ponieważ ceny gruntów w Katowicach były zbyt wysokie, a wiele parceli nie nadawało się do budowy z uwagi na działalność górniczą. Ostatecznie zdecydowano się na zakup dwóch działek zlokalizowanych w rejonie ulic Zielonej i Wandy, które należały do Skarbu Państwa, a najbliższy podkop górniczy usytuowany był 800 metrów dalej.

Aby maksymalnie wykorzystać przestrzeń budynku, podjęto decyzję o podziale na dwie części: w jednej z nich ulokowano urzędy, a w drugiej zaaranżowano mieszkania dla pracowników. W 14-piętrowym segmencie na narożniku, zaplanowano dodatkowo dwie kondygnacje poniżej parteru – sutereny, które służyły jako pomieszczenia techniczne oraz piwnice dla lokatorów. Część sześciopiętrowa dysponowała jedynie suterenami, przeznaczonymi na magazyny oraz skarbiec.Dla wygody użytkowników gmachu przy ulicy Żwirki i Wigury 15, w kompozycji 14-piętrowej przewidziano oprócz klatki schodowej także trzy windy: jedną towarową oraz dwie osobowe, przy czym jedna z nich zatrzymywała się na każdym piętrze, a druga działała tylko od 7 piętra wzwyż. W części 6-piętrowej, która była dedykowana urzędom przy ulicy Żwirki i Wigury 17, również znalazły się dwie windy osobowe, w tym jedna okrężna (paternoster), która funkcjonowała do roku 2021.

Na dwóch ostatnich piętrach w części 14-piętrowej umieszczono niezbędne instalacje, w tym zbiorniki na wodę.

Budowa

Prace ziemne rozpoczęły się 14 maja 1930 roku. Firmą odpowiedzialną za wykopy była spółka „Triton”. Już 5 lipca zakończono pierwszy etap budowy, a do 4 października wykonano resztę wykopów. 2 sierpnia zainicjowano betonowanie podstaw fundamentowych. Roboty żelbetonowe były realizowane przez firmę Karol Korn S.A. z Bielska, która miała swoją filię w Katowicach. Szkielet 14-piętrowej części w całości budowano w warsztatach konstrukcyjnych Zjednoczonych Zakładów Huty Królewskiej oraz „Laury” w Hucie Królewskiej. Konstrukcję dla segmentu 6-piętrowego wzniesiono natomiast w Hucie Pokój w Nowym Bytomiu. Po zmontowaniu konstrukcji obetonowano ją na siatce drucianej, stosując metodę torkretowania. W detalu budowlanym zastosowano stropy Kleina, które również umieszczono na dachach, zabezpieczając je warstwą asfaltu po procesie termicznej izolacji. Cała budowa gmachu zakończyła się w roku 1934.

Inne wieżowce

Gmach ten był drugim ukończonym wieżowcem w Katowicach, zaraz po dwupietrowym budynku, który powstał w 1931 roku jako dziesięciopiętrowy dom mieszkalny profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych. W momencie jego oddania do użytku, był obok budynku Prudentialu w Warszawie, jednym z najwyższych obiektów w Polsce.

9 lipca 1931 roku w kinie „Rialto” odbyła się premiera filmu „Budownictwo żelazno-szkieletowe, jego zasady i zastosowanie”, który był szeroko wyświetlany w Polsce, a jego głównym tematem był katowicki wieżowiec.

Eksploatacja

W dwudziestoleciu międzywojennym gmach ten pełnił ważną rolę jako miejsce, w którym miały swoje siedziby różne instytucje związane z administracją skarbową. Wśród nich można wymienić: Inspektorat Kontroli Skarbowej, a także Urząd Akcyz i Monopolów. Dodatkowo, w budynku funkcjonowały także Urząd Katastralny, Urząd Kontroli Skarbowej, oraz Urząd Opłat Stemplowych.

Swoje znaczenie miały również Urzędy Skarbowe Podatków i Opłat Skarbowych I, II i III. Ich obecność podkreślała kluczowe zadania, jakie realizowano w obrębie tego gmachu.

Jeśli chodzi o mieszkania w wieżowcu, były one przestronne oraz luksusowe. W okresie międzywojennym w tych pomieszczeniach zamieszkiwali pracownicy Urzędu Skarbowego, co świadczy o wysokim standardzie życia w tym czasie.

---

Oceń: Gmach Urzędu Skarbowego w Katowicach

---