Dom profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych

---

Historia

Budowa obiektu rozpoczęła się w 1929 roku, a zakończono ją w 1931 roku. Jest on porównywalny do Drapacza Chmur, który również zainicjowano w 1929 roku, lecz ukończono go dopiero w 1934 roku. Ten tak zwany Drapacz Chmur znajduje się przy ulicy Żwirki i Wigury 15 w Katowicach. W przeciwieństwie do innych budynków tej epoki, dom profesorów wykonano z nowoczesnej, jak na tamte czasy, stalowej konstrukcji szkieletowej. Projektantem tego obiektu był Eustachy Chmielewski.

Warto zwrócić uwagę, że od 8 września 1936 roku do 1939 roku, w budynku tym znajdowało się biuro Giełdy Zbożowej i Towarowej. Wartość nieruchomości, jaką uzyskano na dzień 1 września 1939 roku, wynosiła około 2 milionów złotych.

Budynek został zaprojektowany na asymetrycznym planie, a jego główny blok, który wyróżnia się sześcioma kondygnacjami, jest wypiętrzony względem bocznych skrzydeł, które składają się z pięciu pięter. Prostokątne okna zostały zaplanowane w charakterystyczny sposób – w poziome pasy, co nadaje mu unikalny wygląd.

Zalety konstrukcji stalowej

W październiku 1929 roku przeprowadzono przetarg na budowę domu mieszkalnego w Katowicach, przy ul. Wojewódzkiej 23. Analizy wykazały, że budowa ośmiopiętrowego gmachu z zastosowaniem technologii konstrukcji ceglanej była bardziej opłacalna o 20% w porównaniu do konstrukcji stalowej, a o 25% w odniesieniu do konstrukcji żelbetowej. Niemniej jednak, po przeanalizowaniu całkowitych kosztów budowy, okazało się, że koszt konstrukcji żelaznej obniżył się do 10% w zestawieniu z ceglaną.

Implementacja konstrukcji stalowej znacząco wpłynęła na obniżenie grubości murów z 51 cm do zaledwie 20 cm. Efektem tego były zwiększone powierzchnie mieszkalne o 14 procent, co uwzględniało zarówno mury zewnętrzne, jak i wewnętrzne, w tym dźwigowe. Dzięki temu rozwiązaniu, zalety konstrukcji żelaznej zaczęły wyraźnie dominować nad tradycyjnymi metodami budowy.

Konstrukcja stalowa okazała się najbardziej odporną na ograniczenia architektoniczne z tamtych czasów. Nie stawiała ona wymogu pionowego układania otworów okiennych, co pozwalało na >wnętrza o dużych możliwościach aranżacyjnych. Zastosowanie tego typu technologii umożliwiało również eklektyczne wykorzystanie przyziemia, które mogły być przeznaczone na lokalne sklepy i otwarte przestrzenie.

Szczególnie warta uwagi była możliwość realizacji popularnych wówczas motywów budowlanych, takich jak podcięte naroża, szerokie okna, oraz daleko wysunięte płyty. Budowa tych elementów z żelbetu, przy zachowaniu tej samej grubości zarówno u nasady, jak i na końcu, okazała się nieco nieefektywna i nieekonomiczna w obecnych czasach.

Termomodernizacja w 2010 roku

W 2010 roku, ze względu na zły stan elewacji oraz trudności związane z wilgocią, budynek przeszedł proces termomodernizacji. Prowadzone prace budowlane wzbudziły duże zainteresowanie wśród mieszkańców lokalnej społeczności.

Wielu mieszkańców zgłaszało zastrzeżenia do inwestora dotyczące zastosowania styropianu jako materiału ociepleniowego. Biorąc pod uwagę historyczną i architektoniczną rangę budynku, katowickie stowarzyszenie „Moje Miasto” w październiku 2010 roku zwróciło się z pismem do Miejskiego Konserwatora Zabytków, aby wyjaśnić prowadzone prace remontowe.

„Z uwagi na zastosowanie nowatorskich rozwiązań w postaci szkieletowej konstrukcji żelaznej, realizacja budynku w takiej technologii była eksperymentem. Obecnie z uwagi na przemarzanie ścian w miejscach elementów żelaznej konstrukcji (występujący w mieszkaniach grzyb i wilgoć) budynek jest poważnie zagrożony. Projektant rozpatrywał różne rozwiązania m.in. zastosowanie ocieplenia wewnętrznego płytami klimatycznymi, które niestety nie mogą być zastosowane w zaistniałej sytuacji. Dopuszczone zostało docieplenie budynku styropianem o grubości 6 cm na elewacjach od strony ulicy Wojewódzkiej i Kobylińskiego oraz 12 cm od strony podwórza. Projekt remontu elewacji przewiduje wierne odtworzenie zachowanych obecnie gzymsowań, cofniętych płaszczyzn międzyokiennych i innych elementów oszczędnej artykulacji płaszczyzn elewacji. Zgodnie z zatwierdzonym projektem elewacje otrzymają nowe tynki silikatowe Sto SIL w kolorach dobranych do istniejących, po wykonaniu niezbędnych odkrywek i przeprowadzeniu wielu prób kolorystycznych. Przy przyjęciu takich rozwiązań brano także pod uwagę stopień zniszczenia pierwotnych tynków oraz przeprowadzone w poprzednim okresie prace modernizacyjne w obrębie przyziemia (zmian którego nie obejmuje obecny projekt). Aktualnie prowadzone prace realizowane są pod nadzorem projektanta oraz Biura Konserwatora Zabytków.”

---

Oceń: Dom profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych

---