Kamienica przy ulicy Mickiewicza 18 w Katowicach

---

Historia

Kamienica, o której mowa, ulokowana była dokładnie naprzeciwko budynku zarządu kompleksu Synagogi Wielkiej (niem. Groẞe Synagoge), oraz samej synagogi. W obecnych czasach w przekształconym budynku zarządu synagogi mieszczą się miejskie przychodnie. W przeszłości nawierzchnia odcinka ulicy, na którym stała ta kamienica, była pokryta korkiem, co miało na celu zminimalizowanie hałasu z ruchu ulicznego, by nie zakłócał on modlitw odbywających się w pobliżu.

Choć dokładna data jej powstania pozostaje nieznana, budynek występuje na planach miasta z lat: 1898, 1900 oraz 1910. Należy jednak podkreślić, że sam fakt umieszczenia rysunku kamienicy na planie nie oznaczał, iż był on już oddany do użytku. To mogło wskazywać jedynie na to, że budowa był na różnym etapie realizacji. Analizując historyczne pocztówki z fotografiami ulicy, można jednak zawęzić okres jej wybudowania. Zobaczyć można, że zabudowania przy wschodniej pierzei ulicy A. Mickiewicza były wznoszone w trzech kolejnych etapach.

W latach 1897–1899 powstały kamienice pod numerami: 8 (datowana na koniec XIX wieku), 10 (roku 1897–1898), 12 (1898) oraz 16 (1899). Kolejnym obiektem, który zauważyliśmy na fotografiach, była kamienica o numerze 18. W roku 1905 zbudowano również kamienicę pod numerem 14 oraz 20, a krótkim czasie później także pod nr. 22.

Z oddaniem kamienicy oznaczonej numerem 18 do użytku, można przypuszczać, że miało to miejsce pomiędzy latami 1900 a 1904. Najprawdopodobniej miało to miejsce na początku tego okresu, uwzględniając fakt, że rysunek kamienicy widniał w planach z 1898 roku, a czas potrzebny na budowę obiektu o takim metrażu w owym czasie wynosił 1–2 lata. Niestety, nie posiadamy informacji na temat architekta, który zrealizował projekt tej kamienicy. W jednym z dostępnych źródeł zawarto informację, że jej budowa została zakończona w roku 1906. W późniejszych latach budynek został nadbudowany.

Mieszkańcy i właściciele kamienicy

W niemieckiej księdze adresowej z 1905 roku (Adressbuch für Kattowitz) jako właściciel kamienicy przy ulicy Mickiewicza 18 wymieniany jest Adolf Centaver (Centawer), który zajmował się handlem mąką i innymi produktami w Katowicach, zarówno w obrocie hurtowym, jak i detalicznym. Możliwe, że to on był pierwszym właścicielem tego budynku. Wśród mieszkańców w tym czasie znajdowały się takie osoby jak Hermann Danziger (prawnik), Fritz Dams (dekorator), Louise Fischer (praczka), Emil Kreffin (wysoki urzędnik), Wilhelm Krett (maszynista), Paul Lesch (inżynier), Gustav Weber, Arnold Singer (kupiec drewna), Max Strobl (zawiadowca odcinka drogowego), Kurt Schneider (majster), Mylius Wagner (kupiec), Louis Wechselmann (kupiec), Pauline Witton (wdowa) oraz Albert Babelberg (inżynier).

Według księgi adresowej z 1910 roku, właścicielem kamienicy był emeryt Louis (imię hebrajskie Jehuda) Tichauer, który zmarł w 1915 roku i został pochowany na cmentarzu gminy synagogalnej w Katowicach, przy późniejszej ulicy Kozielskiej. W roku następnym dołączyła do niego jego żona Fanny Tichauer z domu Boss. Księga informuje również, że gospodynią domu była Pani Krett. W gronie lokatorów tego okresu przeważali kupcy, w tym Siegfried Glücksmann, Arnold Singer, Salo Eisner, Mylius Wagner, Franz Raczeck, a także inżynier Alfred Dix, księgowy Georg Hirsch, mistrz krawiecki Paul Wrobel, piwniczny Erich Bartnik, fotograf Friedrich Weinmann oraz robotnik Rudolf Pawlitza.

Niestety, z tego historycznego źródła nie wynika, czy właściciel budynku również mieszkał w kamienicy ani które lokale były zajmowane przez poszczególnych lokatorów. Kolejna księga adresowa z 1912 roku wskazuje, że właścicielem był Centawer A. und Genossen.

Wiele informacji uzyskujemy z Księgi Adresowej Miasta Wielkich Katowic z lat 1935/36, gdzie widnieje nowy właściciel budynku – Feliks Wieczorek, który mieszkał w lokalu nr 5 na pierwszym piętrze. Pozostali lokatorzy to: Klara Gross (mieszkanie 1, parter), stróżka Elżbieta Zimmermann oraz Gabryel Brathspiess (mieszkanie 2, parter), krawiec Józef Rek (mieszkanie 4, parter), kupiec Arnold Singer (mieszkanie 6, 1. piętro), kupiec Herman Wiener (mieszkanie 9, 3. piętro), dyrektor Henryk Gehlken (mieszkanie 10, 3. piętro), maszynista Wilhelm Krett (mieszkanie 11, poddasze), ślusarz Wilhelm Buzig (mieszkanie 12, poddasze), szofer Józef Schwierkott (mieszkanie 13, poddasze). Prowadzili również swoje lokale usługowe kupiec Dawid Wessertheil, adwokat Leon Warmski, dentysta Borkowska-Kornacewicz, wł. Braff oraz Franciszek Jeckel w dziedzinie siodlarstwa i tapicerstwa.

W tamtym czasie drugie piętro najprawdopodobniej nie było zamieszkałe. Zainstalowanych było 7 telefonów, z numerami od 304-53 (Herman Wiener) do 348-54 (Józef Rek). Obecnie w parterze budynku frontowego oraz w oficynie, na pierwszym piętrze oraz częściowo na drugim i trzecim piętrze znajdują się lokale użytkowe, podczas gdy pozostałe pomieszczenia to lokale mieszkalne.

Architektura zewnętrzna

Kamienica przy ulicy Mickiewicza 18 w Katowicach została zbudowana w stylu secesyjnym, co było typowe dla okresu przełomu XIX i XX wieku. Powstała na planie prostokąta, wyposażona w boczną oficynę, usytuowaną od strony wschodniej. Jej zwarta bryła składa się z trzech pięter, podpiwniczenia oraz poddasza, a elewacja frontowa liczy dziewięć osi.

Początkowo budynek miał dwuspadowy dach o stromej połać frontowej, który ozdobiony był dwiema lukarnami, umiejscowionymi w osi balkonów, a także trzema mansardami zlokalizowanymi pomiędzy nimi. Wygląd kamienicy z początku XX wieku można zobaczyć na pocztówce z 1908 roku, na której uwieczniony jest plac Synagogi, gdzie kamienica widoczna jest jako trzecia od prawej.

W późniejszych latach przeprowadzono pewne modyfikacje, w których to poddasze uległo przebudowie – usunięto szczyty oraz mansardy, a pierwotny dwuspadowy dach zamieniono na dach jednospadowy. Niestety, nie znamy dokładnej przyczyny tej przebudowy. Hipotetycznie mogła ona być efektem pożaru lub wcześniejszych planów modernizacji budynku.

Znaczenie tej kamienicy potwierdza jej powierzchnia użytkowa, która wynosi 1298,12 m², podczas gdy całkowita powierzchnia budynku to 394,75 m². Obiekt jest ujęty w Gminnej Ewidencji Zabytków, a karta ewidencyjna została opracowana przez Biuro Konserwatora Zabytków Urzędu Miasta Katowice w 2012 roku.

Wystrój wnętrz

Wnętrze kamienicy przy ulicy Mickiewicza 18 w Katowicach urzeka swoją unikalną architekturą. W szczególności są to oryginalne, dwubiegowe schody wykonane z drewna, które zostały ozdobione balustradą z tralkami. Dodatkowo, zachwyca mozaikowa posadzka znajdująca się na klatce schodowej oraz w przejeździe bramnym.

Większość elementów oryginalnej stolarki drzwiowej, w tym dwuskrzydłowe drzwi wejściowe, także została zachowana w bardzo dobrym stanie. Ta dbałość o detale podkreśla historyczny charakter budynku.

W wielu mieszkaniach można odnaleźć ozdobne piece kaflowe, które stanowią kolejny dowód na bogatą historię tego miejsca. Co więcej, wewnętrzna stolarka drzwiowa również zachowała swój pierwotny styl, co nadaje przestrzeni niepowtarzalny klimat.

Wysokość pomieszczeń w budynku jest imponująca; na piętrach 1-3 wynosi około 3,3 metra, zaś na parterze osiąga nawet 4 metry. Choć rozkład mieszkań często odbiega od ich pierwotnego układu, to wciąż można dostrzec ślady dawnej świetności, które nadają miejsca wyjątkowego charakteru.

---

Oceń: Kamienica przy ulicy Mickiewicza 18 w Katowicach

---