Gmach Akademii Muzycznej w Katowicach

---

Historia

Obecny gmach Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach powstał w latach 1899-1901, będąc dziełem miejskiego radcy budowlanego, Alberta Weissa. Za realizację prac budowlanych odpowiadała firma Grünfelda i Weissa. Budynek został wzniesiony z myślą o nowo utworzonej Królewskiej Szkole Rzemiosł Budowlanych, która rozpoczęła działalność w 1898 roku. Gmach został uroczyście przekazany szkole 20 kwietnia 1901 roku.

W okresie między 1904 a 1905 rokiem we wnętrzu auli im. B. Szabelskiego zaprezentowano wyjątkowe malowidła, stworzony przez Emila Noellnera. W czasie I wojny światowej część pomieszczeń budynku została zaadaptowana na tymczasowy szpital wojskowy. Szkoła budowlana, ulokowana przy ulicy Wojewódzkiej 33, funkcjonowała tam aż do 1922 roku, po czym przeniosła się do Bytomia, w związku z przekształceniami terenu Górnego Śląska i przyłączeniem Katowic do Polski.

Wkrótce po tym, gmach przeszedł w ręce województwa śląskiego, które ulokowało w nim tymczasową siedzibę Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego. Na przestrzeni lat organizowano tam również sesje Sejmu Śląskiego. W 1929 roku urząd przeniesiono do nowego gmachu znajdującego się przy ulicy Jagiellońskiej. Tego samego roku, Witold Friemann założył Państwowe Konserwatorium Muzyczne, którego otwarcie miało miejsce 28 września 1929 roku, z udziałem wojewody Michała Grażyńskiego oraz biskupa katowickiego ks. Arkadiusza Lisickiego.

W 1934 roku nastąpiła zmiana statusu placówki; Państwowe Konserwatorium Muzyczne przekształcono w Śląskie Konserwatorium Muzyczne, które odegrało kluczową rolę jako wiodąca instytucja muzyczna w regionie, aż do wybuchu II wojny światowej. W latach 1939-1945, w gmachu powstała niemiecka Okręgowa Wyższa Szkoła Muzyczna, jednak po wojnie nastąpiła jej reaktywacja jako Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej, a od 1979 roku działała jako Akademia Muzyczna.

19 sierpnia 1978 roku gmach został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych. Od końca XX wieku budynek przeszedł gruntowne modernizacje. Rewitalizacja elewacji zewnętrznej oraz ogrodzenia miała miejsce w latach 1998-2000, a w okresie 2003-2007 przeprowadzono renowację wnętrz, realizowaną przez katowickie przedsiębiorstwo budowlane Konior. W latach 2014-2016 zrealizowano dalsze prace rewitalizacyjne, obejmujące elewację, dach, ogrodzenie oraz unikalne neoklasycystyczne polichromie w auli im. B. Szabelskiego.

4 kwietnia 2002 roku, w zabytkowym gmachu zainaugurowano działalność Muzeum Organów Śląskich, a 11 grudnia 2007 roku uruchomiono Centrum Nauki i Edukacji Muzycznej „Symfonia”, które w nowoczesny sposób połączono z historycznym gmachem szklanym atrium. Centrum w tym zakresie stało się ważnym punktem na muzycznej mapie Katowic.

Charakterystyka

Gmach Akademii Muzycznej im. Szymanowskiego w Katowicach jest zlokalizowany przy ulicy Wojewódzkiej 33 w Katowicach, w obrębie dzielnicy Śródmieście. Stanowi jeden z pięciu obiektów związanych z Akademią Muzyczną, a jego wnętrze skrywa Dział Nauki i Nauczania. Co więcej, w gmachu mieści się Muzeum Organów Śląskich, które eksponuje nie tylko zabytkowe organy z różnych epok, ale także interesujące eksponaty, takie jak historyczne fisharmonie oraz piszczałki.

Budynek, który powstał w stylu neogotyckim, reprezentuje formy gotyki marchijskiej. Jest to obiekt murowany, wzniesiony z cegły, o zwartej i przemyślanej bryle, zaprojektowany na podstawie planu litery „U”. W jego fasadzie frontowej oraz tylnej możemy dostrzec dwa boczne ryzality, które są wyraźnie wysunięte. Dach pokryty jest karpiówką i ma formę czterospadową. Obiekt składa się z czterech kondygnacji oraz podpiwniczenia i użytkowego poddasza. Powierzchnia użytkowa gmachu wynosi 3 728 m², a jego kubatura osiąga 28 728 m³.

Warto zaznaczyć, że gmach Akademii Muzycznej im. K. Szymanowskiego w Katowicach, w zestawieniu z innym otoczeniem i zabudową, jest objęty ochroną jako zabytek nieruchomy, co potwierdza wpis w rejestrze pod numerem A/753/2021, jak również znajduje się w gminnej ewidencji zabytków.

Architektura zewnętrzna

Fasada gmachu zachwyca swoją bogatą dekoracyjnością. Główne wejście ulokowane jest centralnie w części przyziemia, co podkreśla rozbudowany portal z elegancko rozglifowanymi ościeżami. Całości dopełniają nadwieszone wsporniki, a pomiędzy nimi widoczna jest balkonowa balustrada. Gzyms umiejętnie oddziela pierwszą i drugą kondygnację. Powyżej portalu rząd prostokątnych, czterodzielnych okien zamkniętych łukiem odcinkowym otacza okna półkoliste. Nad tymi elementami znajduje się jeszcze mniejsza okna, zachowujące ten sam kształt.

Zwierzchną część budynku ozdabia efektowny szczyt z sterczynami, w którym zachował się mozaikowy herb Katowic. Natomiast boczne ryzality gmachu zakończone są dekoracyjnymi rozetami z cegły, laskowaniami oraz oknami z maswerkami, które współtworzą kompozycyjną harmonię architektoniczną budynku.

Wnętrza

Projekty wnętrza gmachu oparły się na centralnym, wydłużonym ciągu komunikacyjnym z wygodnymi korytarzami i przestronnymi holami, które są przykryte ceglanymi sklepieniami. Ściany korytarzy oraz klatki schodowej wykończone są cegłą klinkierową, natomiast charakterystyczne posadzki wykonano z lastrikowo-kamiennej mozaiki, co podkreśla elegancki styl wnętrza.

W szczególności, wyróżnia się aula im. Bolesława Szabelskiego, która została zaprojektowana na planie prostokątnym z trzema różnymi częściami: o szerszej centralnej oraz węższych bocznych. Jej sklepienie sieciowe, podzielone gurtami na przęsła, nadaje auli wspaniałą akustykę. Drewniana boazeria wokół wnętrza została hitorycznie odtworzona, a na północnej ścianie wspaniałe trójdzielne okna wzbogacone są współczesnymi witrażami. Natomiast wschodnie i zachodnie ściany przyciągają uwagę polichromiami, które przedstawiają św. Jadwigę Śląską z architektem, a powyżej niej heraldycznego orła.

W dolnej części, obok sygnatury Emila Noellnera, można zauważyć wizerunki zamku w Oleśnicy, kościoła w Mikulczycach, Domu Wagi Miejskiej w Nysie oraz ratusza we Wrocławiu, które także są częścią tej pięknej dekoracji. Polichromie te zostały starannie odtworzone, aby zachować historyczną autentyczność i urok tego miejsca.

---

Oceń: Gmach Akademii Muzycznej w Katowicach

---