Paweł Jędrzejko

---

Życiorys

Paweł Jędrzejko przyszedł na świat 27 czerwca 1970 roku w Katowicach, w rodzinie o naukowych tradycjach. Jego ojciec, Krzysztof, był biologiem i pozostawał aktywny w swojej pracy aż do 2012 roku, natomiast matka, Ewa, była filologiem. Paweł jest starszym bratem Macieja Jędrzejki, który urodził się w 1977 roku i zdobył uznanie jako twórca oraz wokalista zespołu Banana Boat.

Jędrejko uzyskał wykształcenie w II Liceum Ogólnokształcącym im. Emilii Plater w Sosnowcu, gdzie rozwijał swoje zainteresowania. Po ukończeniu szkoły średniej, rozpoczął studia na kierunku filologia angielska, które zrealizował na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza.

W roku 2000 Paweł Jędrzejko uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych, prezentując rozprawę poświęconą egzystencjalizmowi Hermana Melville’a. Po kilku latach pracy akademickiej, od 1994 roku, związał się z Uniwersytetem Śląskim w Katowicach, gdzie kontynuował swoją karierę badawczą. W 2013 roku osiągnął kolejny znaczący krok w swojej karierze, uzyskując stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie literaturoznawstwa, nagradzanym za cykl publikacji poświęconych dziełu i myśli Hermana Melville’a.

Od roku 2021 pełni funkcję profesora na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, dzieląc się swoją wiedzą i doświadczeniem z kolejnymi pokoleniami studentów.

Działalność naukowa

W latach 2003–2009, a następnie od roku 2013, Paweł Jędrzejko pełnił funkcję członka zarządu International American Studies Association. Od października 2021 do grudnia 2023 roku sprawował również urząd prezesa tego Towarzystwa. Jest również współtwórcą oraz redaktorem naczelnym czasopisma Review of International American Studies od 2022 roku. W jego działalności naukowej wyróżniają się także członkostwa w polskich oraz międzynarodowych towarzystwach naukowych, takich jak The Melville Society, Modern Language Association, American Studies Association oraz Polskie Towarzystwo Studiów Amerykańskich.

Jędrzejko jest zastępcą redaktora naczelnego czasopisma naukowego Er(r)go-Teoria-Literatura-Kultura oraz autorem licznych artykułów naukowych i popularnych. Jako redaktor tomów zbiorowych oraz recenzent wielu publikacji, stworzył pierwsze polskojęzyczne opracowania dotyczące twórczości Hermana Melville’a. Jego zainteresowania badawcze obejmują między innymi teorię i historię literatury oraz kultury, teorię przekładu, a także filozofię.

W oparciu o założenie o dyskursywno-ontycznym charakterze rzeczywistości, Jędrzejko prowadzi badania kulturoznawcze, które koncentrują się na wspólnych miejscach ludzkiej działalności poznawczej oraz twórczej. Pracuje nad relacjami pomiędzy świadomością kreatywnej mocy języka a codziennymi interakcjami międzyludzkimi. Obszary jego szczególnego zainteresowania to filozofia przyjaźni i egzystencji, historia XIX-wiecznej literatury amerykańskiej, literatura „Amerykańskiego Renesansu”, jak również teorie postkolonialne i feministyczne.

Jędrzejko prowadził wykłady gościnne w wielu krajach, w tym w Polsce, Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych (w takich uczelniach jak Grinnell College, University of Iowa, Centre College oraz Massachusetts Institute of Technology), Hiszpanii, Indiach, Słowacji oraz Szwecji. Jest także organizatorem międzynarodowych konferencji naukowych oraz wydarzeń popularyzujących naukę. W 2009 roku został nominowany do nagrody Laureat Studencki w kategorii „Przyjaciel Studenta”, która jest corocznie przyznawana przez Samorząd Studentów Uniwersytetu Śląskiego. W 2016 roku, w uznaniu jego całokształtu działalności naukowej i organizacyjnej, został uhonorowany Złotą Odznaką Zasłużonego dla Uniwersytetu Śląskiego.

Monografie (autorskie i współredagowane)

Oto zestawienie dzieł autorstwa Pawła Jędrzejko, które przedstawia zarówno jego monografie autorskie, jak i prace współredagowane z innymi autorami. Każda z nich jest ważnym wkładem w dziedzinę literatury oraz krytyki literackiej.

• Zbigniew Białas, Paweł Jędrzejko, Julia Szołtysek, eds. Culture and the Rites/Rights of Grief, Newcastle: Cambridge Scholars Publishing, 2013, Strony: 260, ISBN 978-1-4438-5059-9,
• Zbigniew Białas, Paweł Jędrzejko, Karolina Lebek, eds. Inside-Out: Discourses of Interiority and Worldmaking Imagination, Bielsko-Biała: Wydawictwo WSEH, 2012, Strony: 277, ISBN 978-83-928226-3-9,
• Paweł Jędrzejko, Milton M. Reigelman, Zuzanna Szatanik, eds. Secret Sharers: Melville, Conrad and Narratives of the Real, Zabrze: M-Studio, 2011, Strony: 395, ISBN 978-83-62023-56-1,
• Paweł Jędrzejko, Milton M. Reigelman, Zuzanna Szatanik, eds. Hearts of Darkness: Melville, Conrad and Narratives of Oppression, Zabrze: M-Studio, 2010, Strony: 262, ISBN 978-83-62023-40-0,
• Paweł Jędrzejko. Płynność i egzystencja. Doświadczenie lądu i morza a myśl Hermana Melville’a, Katowice: Bananaart.pl/ExMachina/M-Studio, 2008, Strony: 372, ISBN 978-83-88427-76-3, (w języku polskim),
• Paweł Jędrzejko. Melville w kontekstach czyli prolegomena do studiów melvillistycznych (kierunki badań–biografia-kultura), Katowice: Bananaart.pl/ExMachina/M-Studio, 2007, Strony: 157, ISBN 83-88427-50-4, (w języku polskim),
• Wojciech Kalaga, Eugeniusz Knapik, eds., Paweł Jędrzejko, Stanisław Kosz, Marcin Trzęsiok – redaktorzy pomocniczy. Styl późny w muzyce i literaturze, Katowice: Wydawnictwo Naukowe Śląsk, 2002, Strony: 240, ISBN 978-83-716-4304-0, (w języku polskim),
• Teresa Pyzik, Paweł Jędrzejko, eds. Reflections on Ethical Values in Post(?)Modern American Literature, Katowice: Wydawnictwo UŚ, 2000, Strony: 238, ISBN 83-226-0962-0.

Działalność organizacyjna

W okresie od 2013 do 2020 roku, aż do momentu reorganizacji struktury Uniwersytetu Śląskiego, Paweł Jędrzejko pełnił funkcję Kierownika Zakładu Studiów Amerykańskich i Kanadyjskich w Instytucie Kultur i Literatur Anglojęzycznych na Wydziale Filologicznych tego uniwersytetu. W zaledwie jeden rok wcześniej, w latach 2012–2013, Jędrzejko miał zaszczyt być Pełnomocnikiem Rektora Uniwersytetu Śląskiego ds. Rekrutacji. W tym samym czasie angażował się również jako członek Komisji ds. Optymalizacji Działań Administracji oraz Zespołu ds. Fundraisingu.

W latach 2013–2017 Jędrzejko był dyrektorem Wydawnictwa Uniwersytetu Śląskiego. Na tym stanowisku odpowiadał za innowacyjne podejście do zarządzania dokumentacją, w tym wdrożenie elektronicznego obiegu dokumentów oraz implementację platform elektronicznych, które były wykorzystywane do publikacji i dystrybucji prac naukowych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Pod jego przewodnictwem przeprowadzono także reorganizację struktury wydawnictwa, co miało na celu dostosowanie go do wymogów nowoczesnego rynku wydawniczego.

Jako wyraz uznania dla jego wkładu, w latach 2015–2016 został powołany do Zespołu Doradczego Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego ds. Otwartego Dostępu do treści naukowych. Dodatkowo, Jędrzejko reprezentował Konferencję Rektorów Akademickich Szkół Polskich w grupie kontaktowej przy Europejskim Stowarzyszeniu Uniwersytetów. W ramach swoich działań , pełnił funkcję Członka Zarządu Stowarzyszenia na Rzecz Rozwoju Inteligentnej Metropolii Śląskiej Smarter Silesia, gdzie uczestniczył w negocjacjach z kluczowymi międzynarodowymi partnerami ekosystemu społeczno-ekonomicznego UŚ.

Warto również zauważyć, że Jędrzejko był inicjatorem powstania dwóch specjalności studiów: pierwszą z nich były „SPRINT – Studia Projektowania Rozrywki Interaktywnej”, które później koordynowali Marcin Sarnek, Małgorzata Łuszczak oraz Urszula Boryczka. Drugą specjalnością została „Amerykanistyka w stosunkach międzykulturowych i dyplomacji”.

W kontekście swoich różnorodnych obowiązków, Paweł Jędrzejko w znaczący sposób przyczynił się do rozwoju instytucji, którą reprezentuje, w tym podczas negocjacji z partnerami, w których wzmacniał znaczenie Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach.

Działalność artystyczna

Od 1998 roku jest aktywnym członkiem sekstetu Banana Boat, pełniąc rolę barytonu i barytenora. Jego twórczość obejmuje wiele nagradzanych tekstów, które zyskały uznanie wśród krytyków i publiczności. Do jego dorobku należy współautorstwo albumów takich jak A morze tak, a może nie…, Banana Boat… Świątecznie, A Little A Cappella: A Polish-Irish Harmony (wspólnie z Eleanor McEvoy) oraz Aquareal.

Jędrzejko to również propagator gatunku neo-szanty, który łączy tradycję z nowoczesnością. W jego działalności artystycznej szczególnie istotna była organizacja różnorodnych wydarzeń kulturalnych, które miały miejsce w Polsce i Irlandii. Międzynarodowy Festiwal Piosenki Żeglarskiej „Zęza”, który odbywał się w Łaziskach Górnych w latach 2002-2007, a także akcja charytatywna Zobaczyć morze, to tylko niektóre z przedsięwzięć, w które był zaangażowany.

Współorganizował także festiwale takie jak Cobh Maritime Song Festival w Sirius Arts Centre w Cobh w Irlandii oraz World Fusion Music Festival Euroszanty&Folk w Sosnowcu. W swoim repertuarze ma wiele piosenek, w tym Zęza, Requiem dla nieznajomych przyjaciół z s/y Bieszczady, Arktyka, Stavanger oraz inne. Ponadto, Jędrzejko pisze teksty i recenzje dla portali oraz czasopism związanych z kulturą marynistyczną.

Jest także osobą aktywną w edukacji artystycznej, prowadząc warsztaty dla autorów tekstów piosenek. Jego doświadczenie sięga również świata filmu, gdzie zagrał epizodyczną rolę w obrazie Hi Way z 2006 roku.

Żeglarstwo

Paweł Jędrzejko to doświadczony kapitan jachtowy oraz motorowodny, który swoją przygodę z żeglarstwem morskimi rozpoczął w 1984 roku. Od tego czasu zyskał niezwykle bogate doświadczenie, w tym także udział w trzech niezwykłych transatlantyckich rejsach, które miały miejsce w latach 1992-1994.

Od 1998 roku Paweł organizuje oraz prowadzi różnorodne wyprawy żeglarskie, oferując swoim uczestnikom niezapomniane przeżycia na wodzie. W latach 2008-2012 pełnił ważną funkcję w Polskim Związku Żeglarskim, jako członek Komisji Kultury i Etyki, co przyczyniło się do jego znaczącego wkładu w rozwój żeglarstwa w Polsce. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na stronie Polskiego Związku Żeglarskiego.

Oprócz organizacji rejsów, Paweł prowadzi również warsztaty skupiające się na bezpieczeństwie na morzu, co jest kluczowe dla bezpiecznej żeglugi. Jest aktywnym członkiem Koła Kapitanów „Śląsk” oraz kieruje swoją organizacyjną konstelacją, znaną jako Mały Lew (Leo Minor).

W roku 2024 jego osiągnięcia zostały docenione, gdyż uhonorowano go nagrodą „Śląskie Żagle 2023” w kategorii „Rejs roku”. Nagroda ta przyznana została za wyjątkową wyprawę jachtem Ron Punch, która odbyła się z Cienfuegos na Kubie do Palma de Mallorca, zwracając uwagę na jego profesjonalizm oraz pasję do żeglarstwa.

---

Oceń: Paweł Jędrzejko

---