Magdalena Więcek

---

Życiorys

Magdalena Więcek przyszła na świat w Katowicach, będąc córką Karola i Gertrudy. W 1945 roku zdecydowała się na przeprowadzkę do Sopotu, gdzie zaczęła swoje studia malarskie w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, uczelni, na której profesorem był znany rzeźbiarz Marian Wnuk. Od 1949 roku kontynuowała naukę rzeźby w warszawskiej ASP, pozostając pod opieką Mariana Wnuka oraz Franciszka Strynkiewicza. W 1952 roku uzyskała dyplom, a w tym samym roku zadebiutowała socrealistyczną rzeźbą „Górnicy” na 4. Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Zachęcie, gdzie jej dzieło zostało uhonorowane nagrodą.

W 1955 roku artystka uczestniczyła w Wystawie Młodej Plastyki w Arsenale. To był również rok, w którym połączyła swoje życie z profesorem Marianem Wnukiem, a ich wspólnym dzieckiem został syn Daniel Wnuk, który w przyszłości również podążył śladami matki jako rzeźbiarz. Więcek miała swoje atelier na Woli, przy ul. Żelaznej, które szybko stało się istotnym miejscem spotkań artystów związanych z Warszawą.

Od początku lat 50. artystka brała udział w licznych wymianach kulturalnych, studenckich pobytach oraz międzynarodowych wystawach. Jej podróże doprowadziły do nawiązania kreatywnych znajomości z twórcami z takich krajów jak Francja, Niemcy, Holandia, Anglia, Belgia oraz Austria. Magdalena Więcek była członkinią ZPAP oraz Associacion Internationale des Arts Plastiques.

W 1966 roku rozpoczęła pracę pedagogiczną w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Poznaniu, gdzie nauczała przez następne szesnaście lat. Na przełomie lat 1983-1984 pełniła rolę profesora gościnnego w Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten’s Gravenhage w Holandii. Pod koniec lat 80. wielokrotnie odwiedzała Nowy Jork. W latach 1994-2000 mieszkała i tworzyła w Berlinie. Jej rzeźby były prezentowane w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, a w 2007 roku odbyła się jej ostatnia wystawa w galerii Zapiecek.

Artystka była laureatką wielu nagród, w tym Grand Prix Internazionale de la Contemporanea d’ Art Principauté de Monaco. Jej prace można podziwiać w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Narodowym w Poznaniu oraz Kröller-Müller Museum w Otterlo. Niestety, w 2008 roku zmarła niespodziewanie podczas rodzinnej wycieczki w Egipcie, a jej ostatnim miejscem spoczynku jest Cmentarz Wojskowy na Powązkach (kwatera C2-4-13).

„Magdalena Więcek, wybierając zawód rzeźbiarza, opowiedziała się po stronie utożsamianej z męską aktywnością, przyjmując ją za własną. Wręcz ostentacyjne wyparcie przez nią kobiecości stało się obroną przed zmarginalizowaniem twórczości i wynikało z przekonania, że właśnie taka postawa zagwarantuje jej mocną pozycję w świecie sztuki. Konsekwencją tak określonej decyzji stało się całkowite podporządkowanie życia codziennego jednemu celowi — twórczości. Cecha ta była charakterystyczna dla pokolenia, do którego należała, choć następstwa powziętych decyzji nie zawsze wpływały korzystnie na harmonię życia pozaartystycznego.” – Anna Maria Leśniewska, http://zacheta.art.pl/public/upload/download/ZACHETA%20_wiosna_2016%20WI%C4%98CEK.pdf

Twórczość

Rzeźba figuratywna

Magdalena Więcek rozpoczęła swoją karierę artystyczną w czasach socrealizmu, który wpływał na tematykę i formę jej dzieł. W rezultacie, jej pierwsze prace obejmowały figuratywne rzeźby wykonane z gipsu i kamienia, takie jak „Górnicy” (1953) oraz „Pomnik Przyjaźni Polsko-Radzieckiej/Młodość” (1954). Te masywne realizacje, z charakterną fakturą, przywodzą na myśl dorobek Xawerego Dunikowskiego. W 1955 roku, artystka miała zaszczyt uczestniczyć w Wystawie Młodej Plastyki w Arsenale, która nosiła tytuł „Przeciw wojnie, przeciw faszyzmowi”. W ramach tej ekspozycji zaprezentowana została jej nagradzana rzeźba „Matka”, ukazująca nagą, klęczącą kobietę z uniesioną w górę prawą ręką, co symbolizować miało protest, oraz dziecko u jej kolan.

Krzywe Koło

W drugiej połowie lat 50. artystka nawiązała bliskie więzi z twórcami i intelektualistami zgromadzonymi w warszawskim Klubie Krzywego Koła. W 1958 roku miała miejsce jej wystawa, w której brał udział również Stefan Gierowski oraz Marian Bogusz, z którymi Magdalena wielokrotnie współpracowała w późniejszych latach. W Galerii Krzywe Koło artystka pokazała swoje przełomowe, zdeformowane rzeźby, które zapoczątkowały nowy etap w jej twórczości.

Rzeźby organiczne

Pod koniec lat 50. Więcek zaczęła eksperymentować z betonem, co doprowadziło do powstania rzeźb o organicznych kształtach. Ich abstrakcyjna forma kojarzyć się mogła z deformacjami ludzkich ciał lub prehistorycznymi, prymitywnymi obeliskami. Jej prace przypominały dzieła Aliny Szapocznikow oraz Henry’ego Moore’a, którego styl miał duży wpływ na artystów tamtych czasów. Na przełomie lat 50. i 60. stworzyła „Florale” oraz „Blisko ziemi”, które dzięki swej organicznej estetyce, przypominały formy lewitujące nad ziemią, utrzymywane na żeliwnych prętach, co odbierało im bryłowatość.

Biennale Form Przestrzennych

W latach 1965 i 1967, Więcek przygotowywała projekty na Biennale Form Przestrzennych w Elblągu wspólnie z Gerardem Kwiatkowskim oraz Marianem Boguszem. Na pierwszym z biennale, artystka zrealizowała wielkoformatową rzeźbę zatytułowaną „Oderwanie – Struktura”, która sprawiała wrażenie unoszących się w powietrzu elementów, krążących wokół centralnego szkieletonu rzeźby. W kolejnej edycji, stworzyła „Wzlot – Kompozycja przestrzenna”, analizując geometrię lotu piłki, gdzie dwie sferyczne formy zawieszone były na metalowym rusztowaniu.

Lotne

Więcek kontynuowała swoje zainteresowania dotyczące ruchu i lotu w swoich niewielkich pracach „Lotne”, które powstały na przełomie lat 60. i 70. Stworzone z mosiądzu i złota, ich formy składały się z sferycznych kształtów, kół oraz półkul, co przywodziło na myśl nie tylko kosmos, ale także mikroskalę chemii.

Realizacje plenerowe

W latach 70. artystka stworzyła wiele dużych, abstrakcyjnych rzeźb plenerowych, wiele z nich wkomponowanych w założenia architektoniczne i urbanistyczne. Przykładem jest niezrealizowany projekt rzeźby w obrębie Ściany Wschodniej autorstwa Zbigniewa Karpińskiego, a także zrealizowana „Lotna” (1967) w Aalborgu w Danii. Dzieła „Helios” oraz „Rozkwit” z 1976 roku, wykonane z zespołanych metalowych elementów, stanowią lekką, dynamiczną konstrukcję, która wyróżniała się na tle innych prac artysty. Richard Serra był dla Więcek zasadniczym punktem odniesienia.

Dialogi z Kamieniem

Na przełomie lat 70. oraz 90. Więcek skupiła się na tworzeniu cyklu rzeźb zatytułowanego „Dialogi z kamieniem”. Charakteryzowały się one zbliżeniem do abstrakcji organicznej, łączeniem różnorodnych marmurów oraz granitów, z obłymi kształtami i gładką, haptyczną powierzchnią.

Późne prace

Magdalena Więcek kontynuowała swoją aktywność artystyczną jako rzeźbiarka i rysowniczka aż do chwili swojej śmierci. W latach 90. oraz po roku 2000, realizowała liczne reliefy o abstrakcyjnym charakterze, z materiałów stalowych, w tym jeden z jej najbardziej znanych projektów – „Refief-Bass”.

Najważniejsze wystawy

Artystyczna droga Magdaleny Więcek jest bogata w niezapomniane momenty oraz znaczące wystawy, które pozostawiły trwały ślad w historii sztuki. Lista najważniejszych wydarzeń prezentuje się następująco:

• 1958/1959 – Magdalena Więcek, Marian Bogusz, Stefan Gierowski, Galeria Krzywe Koło, Warszawa,
• 1959 – udział (z Teresą Pągowską, Janem Lebesteinem i Aliną Szapocznikow) w Premiere Biennale de Paris. Manifestation Biennale et Internationale de Jeunes Artistes,
• 1960 – Magdalena Więcek, Galeria Krzywe Koło, Warszawa,
• 1961 – Magdalena Więcek, Graphil Galerie, Amsterdam,
• 1963 – Confrontatie 3, Pinkegalerij, Giessenburg,
• 1968 – Magdalena Więcek, rzeźba i rysunek, Galeria Współczesna, Warszawa,
• 1970 – Magdalena Więcek. Rzeźba. Stefan Gierowski. Malarstwo. Rzeźba. Światło, Kolor, Galeria Współczesna, Warszawa,
• 1974 – Magdalena Więcek. Rzeźby i rysunki, Muzeum Narodowe, Poznań,
• 1975 – Magdalena Więcek, Stadlische Theater, Dortmund,
• 1977 – Magdalena Więcek, Galeria Zapiecek, Warszawa,
• 1978 – Magdalena Więcek. Rzeźba. Stefan Gierowski. Malarstwo, Galeria Zapiecek, Warszawa,
• 1979 – Magdalena Więcek. Rzeźba, Galeria Zapiecek, Warszawa,
• 1986 – Magdalena Więcek. Sculptures, Singer Museum, Laren,
• 1987 – Magdalena Więcek. Kompozycje [Retrowizje moich kamieni], Galeria Zapiecek Warszawa,
• 1990 – Kreuzdarstellungen. Der Weg Jesu in Bildern von Magdalena Więcek, Evangelische Kirchengemeinde, Offenbach-Bieber,
• 1992 – Magdalena Więcek. Skulpturen, Zeichungen, Bilder, Galerie im Kreishaus, Hofheim am Taunus,
• 1993 – Rzeźba. Magdalena Więcek-Wnuk, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku,
• 1996 – Magdalena Więcek. Rzeźba i Rysunek, Galeria Kordegarda, Warszawa,
• 2007 – Magdalena Więcek. Rzeźba, Galeria Zapiecek, Warszawa,
• 2013/2014 – Magdalena Więcek. Retrospektywa, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku,
• 2016 – Magdalena Więcek. Działanie na oko, Zachęta Narodowa Galeria Sztuki, Warszawa,
• 2019 – Magdalena Więcek – Glin, Olszewski Gallery, Warszawa.

Więcek zawsze określała siebie jako rzeźbiarza, a nie rzeźbiarkę, nie uznając żadnej innej nazwy dla swojej obecności w sztuce. Podobnie jak Szapocznikow czy Zbrożyna wręcz ostentacyjnie manifestowała swoją niezależność. Ważne, że artystki chciały być postrzegane jako artyści, aby ich praca została zauważona i traktowana na równi z pracą mężczyzn. Więcek stawiała sztukę wyżej niż życie prywatne, wręcz bezwzględnie podporządkowując wszelkie działania sprawom artystycznym, co można uznać za okrutne, pozbawiające najbliższych jej obecności, a ją samą za osobę konsekwentnie dążącą do spełnienia w sztuce, dla której wolność twórcza miała najwyższą rangę.

Anna Maria Leśniewska, O pracowni, która była domem, i fotografiach, które rozmawiały z rzeźbami.

---

Oceń: Magdalena Więcek

---