Piotr Szymanowski (dyplomata)

---

Życiorys

Piotr Szymanowski był synem Pauliny Lucyny z domu Potok, żyjącej w latach 1922–2002, oraz Antoniego Szymanowskiego, który zmarł w 1985 roku. Miał brata Jana Szymanowskiego, znanego weterynarza, oraz był bratanek Zofii Chądzyńskiej, pisarki zmarłej w 2003 roku.

Piotr skończył filologię romańską na Uniwersytecie Warszawskim, co było istotnym krokiem w jego dalszej karierze. Był kierownikiem w Domu Kultury „Orion” Bydgoskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, a także przez dwadzieścia lat, od 1971 do 1991 roku, pracował w dziale zagranicznym miesięcznika Dialog.

Współpracował z warszawskimi teatrami jako kierownik literacki. Pełnił tę funkcję w Teatrze na Woli pod przewodnictwem Tadeusza Łomnickiego w latach 1976–1981 oraz w Teatrze Dramatycznym od 1987 do 1990 roku. Jego umiejętności tłumaczenia były szczególnie doceniane; pracował z Romanem Polańskim, tłumacząc dramat Petera Shaffera „Amadeusz”, który miał swoją premierę 23 czerwca 1981 roku. Razem z małżonką, Kaliną Szymanowską, przełożył autobiografię Polańskiego pt. „Roman by Polanski”.

Szymanowski współpracował także jako tłumacz z Teatrem Polskiego Radia oraz Teatrem Telewizji Polskiej, tłumacząc prace takich autorów jak Michel Vinaver, Jean-Paul Wenzel oraz William Douglas Home. Do jego zasług należy przetłumaczenie tekstów Christophera Hamptona, Bernarda-Marie Koltèsa, Marshy Norman i Yasminy Rezy, a także współautorstwo polskiej wersji libretta opery Andrew Lloyda Webbera „Jesus Christ Superstar”.

W roku 1991 rozpoczął swoją karierę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Po roku awansował na wicedyrektora departamentu polityki kulturalnej i naukowej. W 1994 roku otrzymał tytuł ambasadora RP w Maroku, gdzie pełnił swoje obowiązki do 1999 roku. Później, od 2003 do 2008 roku, pełnił funkcję konsula generalnego RP w Strasburgu.

Był aktywnym członkiem Stowarzyszenia Autorów ZAiKS, w sekcji autorów dzieł literackich. W 2013 roku otrzymał wyróżnienie w postaci Odznaki ZAiKS. Piotr Szymanowski odszedł z tego świata 16 grudnia 2016 roku i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, w alei katakumbowej, w grobie nr 173/174.

Przekłady

Piotr Szymanowski, jako utalentowany dyplomata, często wykazuje swoją wszechstronność w pracy translatorskiej. Poniżej znajdują się przykłady jego osiągnięć tłumaczeniowych, które pokazują zarówno jego umiejętności, jak i różnorodność tematów, z jakimi się mierzył.

• Będzie to z pewnością Bronisław Horowicz, jego praca zatytułowana „Nim przeminie z wiatrem. Wspomnienia”, zawiera przekłady tekstów z języka francuskiego, a wstęp do książki napisał Jan Kosiński. Przekłady z języka angielskiego wykonała Małgorzata Semil. Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe opublikowały tę książkę w Warszawie w 1974 roku.
• Następnie współpraca z Henri Charlesem Béhar doprowadziła do wydania „Dada i surrealizm w teatrze” w 1975 roku, również przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w Warszawie.
• Alfred Simon z kolei wykorzystał jego talent do współpracy przy „Słowniku współczesnego teatru francuskiego”, gdzie Piotr pracował wspólnie z Wikorem Dłuskim i Witoldem Kalinowskim; publikacja miała miejsce w 1979 roku.
• W kolejnym przypadku, Piotr Szymanowski tłumaczył „Jak się kochają…” autorstwa Alana Ayckbourna, co jest fragmentem z języka angielskiego oraz programem spektaklu teatralnego. Projekt został zredagowany przez Jadwigę Adamowicz, a Teatr Współczesny w Warszawie był miejscem jego prapremiery, która miała miejsce 26 listopada 1983 roku, pod reżyserią Macieja Englerta i scenografią Marcina Stajewskiego.
• Innym istotnym dziełem jest „Aktor i jego czasy”, gdzie Szymanowski przyczynił się do przekładów not, a pozostałą część przetłumaczył Michał Ronikier. Ta praca została wydana w Warszawie przez Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe w 1987 roku.
• Laurence Olivier w „Wyznaniach aktora” z 1988 roku, które opublikowane zostało przez Państwowy Instytut Wydawniczy w Warszawie, również korzystał z jego talentu translatorskiego.
• W 1989 roku Piotr Szymanowski dostarczył również przekład autoryzowany „Romana” autorstwa Romana Polańskiego, wspólnie z Kaliną Szymanowską, co zostało opublikowane przez Wydawnictwo Polonia w Warszawie, a następnie w 2017 roku poprawione w Wydawnictwie Świat Książki, z różnymi ISBN-ami.
• Współczesny temat porusza Lars Kleberg w „Upadku gwiazd. Tryptyk”, gdzie Piotr tłumaczył wspólnie z Jerzym Kempińskim, a wydawnictwo Słowo/Obraz Terytoria wydało go w Gdańsku w 2003 roku.
• Dwie kolejne publikacje to „Pochwała ognia” autorstwa Eugenio Barba, opublikowana w „Didaskalia. Gazeta teatralna” w 2009 roku, oraz „Zamieszanie i wątpliwości wokół komizmu” Mireille Losco-Lena w „Dialogu” z 2010 roku.
• Na zakończenie, Szymanowski przetłumaczył „Theater. O zmierzchu teatru w Ameryce” autorstwa Frédérica Martela, która ukazała się w 2012 roku dzięki współpracy z Instytutem Teatralnym im. Zbigniewa Raszewskiego.

Każda z tych publikacji świadczy o umiejętnościach i wiedzy Szymanowskiego w obszarze tłumaczeń, jego wkład w rozwój kultury teatralnej oraz literackiej w Polsce jest nieoceniony.

Prace redakcyjne (wybór)

Wybór prac redakcyjnych Piotra Szymanowskiego obejmuje szereg znakomitych dzieł teatralnych, w których odegrał istotną rolę. Wśród nich znajduje się Leon Kruczkowski, którego tekst „Pierwszy dzień wolności” był redagowany na potrzeby programu teatralnego w Teatrze na Woli; premiera miała miejsce 17 stycznia 1976 roku. Reżyserował go Tadeusz Łomnicki, natomiast scenografię stworzył Julian Pałka, a oprawę muzyczną przygotował Rafał Augustyn.

Innym istotnym tytułem są „Protokół pewnego zebrania” Aleksandra Gelmana (Protokoł odnowo zasiedanja), który również zyskał uwagę wśród miłośników teatru. Redakcja programu miała miejsce w Teatrze na Woli, a premiera odbyła się w październiku 1976 roku. Spektakl był reżyserowany przez Tadeusza Łomnickiego, scenografię zaprojektował Wojciech Zembrzuski, asystentem reżysera był Krzysztof Zaleski, a przekład przygotował Jerzy Koenig.

W marcu 1977 roku zadebiutował dramat Edwarda Redlińskiego pt. „Wcześniak”, który również doczekał się redakcji programu teatralnego w Teatrze na Woli. Reżyserował go Janusz Zaorski, natomiast scenografia była dziełem Andrzeja Krauze. Asystentem reżysera był Krzysztof Zaleski, a muzykę przygotował Adam Sławiński.

Rok później, w czerwcu 1977 roku, odbyła się premiera przedstawienia Ivo Brešana „Hamlet we wsi Głucha Dolna” (Predstava „Hamleta” u selu Mrduša Donja). Redakcja programu miała miejsce w Teatrze na Woli, a spektakl reżyserował Kazimierz Kutz. Scenografią zajął się Marian Kołodziej, przekład wykonał Stanisław Kaszyński, asystentem reżysera był Waldemar Matuszewski, a muzykę skomponował Edward Pałłasz.

W styczniu 1978 roku na scenie Teatru na Woli miała miejsce premiera wodewilu „Podróż po Warszawie” (wg operetki komicznej Feliksa Szobera z roku 1876), w którym Ryszard Marek Groński zajął się redakcją programu. Reżyserię powierzono Andrzejowi Strzeleckiemu, natomiast scenografią zajął się Mariusz Chwedczuk. Kostiumy zaprojektowała Xymena Zaniewska, a muzykę skomponował Włodzimierz Korcz.

Maj 1978 roku to premiera „Życia Galileusza” Bertolta Brechta (Lebens des Galilei), którego redakcją także zajął się Szymanowski. Spektakl odbył się w Teatrze na Woli pod reżyserią Ludwika René, scenografią Wojciecha Zembrzuskiego, muzyka została skomponowana przez Tadeusza Bairda, a kostiumy przygotowała Teresa Ponińska.

Ostatnim z wymienionych dzieł jest „Do piachu” Tadeusza Różewicza, którego redakcja miała miejsce w Teatrze na Woli, a prapremiera odbyła się w kwietniu 1979 roku. Sztuka została wyreżyserowana przez Tadeusza Łomnickiego, a scenografia wyszła spod ręki Wojciecha Zembrzuskiego. Kostiumy zaprojektowała Barbara Ptak, a muzykę przygotował Zygmunt Konieczny. Asystentem reżysera był Paweł Lizut.

---

Oceń: Piotr Szymanowski (dyplomata)

---