Emanuel Twórz

---

Życiorys

Emanuel Twórz urodził się 25 grudnia 1872 roku wZałężu(to miejsce jest dzisiaj częścią Katowic). Po zakończeniu nauki w miejscowej szkole podstawowej, kontynuował dalsze kształcenie w Męskim Gimnazjum w Katowicach, które w późniejszych latach przybrało nazwę III Liceum Ogólnokształcące im. Adama Mickiewicza w Katowicach. Szkołę tę ukończył 7 marca 1894 roku.

Dnia 24 kwietnia 1894 roku zaczął studia teologiczne na Uniwersytecie Wrocławskim, jednak już 30 października 1895 roku podjął decyzję o zmianie kierunku na medycynę. W 1894 roku aktywnie uczestniczył w zakładaniu pierwszego śląskiego gniazda „Sokoła” we Wrocławiu. W 1898 roku wstąpił do Ligi Narodowej, a w następnym roku spełnił obowiązek wojskowy, zostając szeregowcem w armii niemieckiej. W 1900 roku miał zaszczyt przemawiać na jubileuszu 500-lecia Akademii Krakowskiej jako przedstawiciel akademików górnośląskich.

Na studiach był zaangażowany w działalność Towarzystwa Akademików Górnoślązaków, gdzie zyskał uznanie pełniąc różne funkcje, w tym prezesa, sekretarza oraz skarbnika. Równolegle współpracował z wieloma polskimi organizacjami we Wrocławiu, takimi jak Towarzystwo Przemysłowców Polskich, Towarzystwo Śpiewne czy Towarzystwo św. Wincentego á Paulo. Po zakończeniu studiów medycznych 1 sierpnia 1900 roku, uzyskał aprobatę jako lekarz 22 marca 1901 roku.

W 1901 roku ponownie wstąpił do wojska w stopniu szeregowca, a później rozpoczął praktykę w Białej, gdzie od 1903 roku pracował w Polskiej Cerkwi. Należał również do organizacji „Zet” oraz Ligi Narodowej. Na Uniwersytecie w Lipsku uzyskał 4 marca 1908 roku tytuł doktora medycyny, chirurgii oraz położnictwa. W roku 1910 przeprowadził się do Śmigla, gdzie rozpoczął nowy etap życia zawodowego.

W czasie I wojny światowej, od 17 października 1914 roku do 1 grudnia 1917 roku, służył w niemieckim wojsku zarówno na froncie wschodnim, jak i zachodnim, kończąc karierę w stopniu kapitana-lekarza. Przed wybuchem powstania wielkopolskiego, od listopada 1918 roku współpracował z Sewerynem Rakowskim, organizując szkolenia sanitarne dla tajnej Drużyny Pogotowia im. Jana Kilińskiego w Śmiglu. Otrzymał stanowisko w Polskiej Radzie Ludowej na przełomie lat 1918 i 1919 oraz przyczynił się do walki w powstaniu wielkopolskim w randze majora.

Po wojnie pełnił służbę w polskiej armii, zasiadając w powiatowej komendzie uzupełnień w Kościanie, a potem w szpitalu wojskowym w Lesznie oraz w Kościanie, gdzie podczas III powstania śląskiego w 1921 roku opiekował się rannymi powstańcami. Po raz drugi służył w PKU w Kościanie, a 1 sierpnia 1921 roku został przeniesiony do rezerwy.

Jako lekarz powiatowy w Kościanie pełnił obowiązki do końca 1933 roku, a od 1921 roku był lekarzem domowym kasy chorych, osiągając funkcję lekarza naczelnego w latach 1927–1934. W okresie międzywojennym aktywnie uczestniczył w licznych organizacjach, m.in. był prezesem okręgu Grodzisk Wielkopolski Związku Lekarzy Państwa Polskiego oraz prezesem koła Związku Oficerów Rezerwy RP. Przez wiele lat pełnił również funkcje w Polskim Czerwonym Krzyżu w Kościanie i Akcji Katolickiej.

W okresie II wojny światowej, na początku grudnia 1939 roku, został aresztowany przez Niemców, a kilka dni później wysiedlono go z rodziną do Kosówa Lackiego w powiecie sokólskim. W trudnych warunkach materialnych, w wieku 68 lat podjął prywatną praktykę lekarską. W latach 1941–1945 był lekarzem w ubezpieczalni społecznej, a 1 października 1941 roku został kierownikiem ośrodka zdrowia. Po zakończeniu wojny, 19 kwietnia 1945 roku, wrócił do Śmigla.

Od 1 stycznia 1946 roku był lekarzem domowym w ubezpieczalni społecznej, pełniąc tę funkcję do końca 1950 roku. Zmarł 28 marca 1955 roku w Śmiglu, przeżywszy 82 lata. Jego ostatnim miejscem spoczynku był cmentarz parafialny w Śmiglu.

Życie prywatne

Emanuel Twórz urodził się jako syn górnika Piotra oraz Marii z domu Niesyto. W rodzinie było dziesięcioro dzieci, a jego życie od najmłodszych lat związane było z pracą i tradycją górniczą. 16 czerwca 1908 roku, w ważnym momencie swojego życia, zawarł związek małżeński z Emilią Zuzanną Janusz. Para ta doczekała się sześciorga dzieci: Ottona, Stefana, Marii, Edmunda, Mariana oraz Heleny.

Warto wspomnieć, że wnukiem Emanuela jest Adam Olejniczak, który osiągnął znaczące sukcesy w dziedzinie nauk prawnych. Jest profesorem związanym z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, co jest dowodem na kontynuowanie dziedzictwa intelektualnego w rodzinie Twórzów.

Odznaczenia

Emanuel Twórz został uhonorowany wieloma prestiżowymi odznaczeniami w swoim życiu. Jego osiągnięcia znalazły uznanie wśród władz, co potwierdzają przyznane medale oraz krzyże. Oto niektóre z jego odznaczeń:

• medal niepodległości, przyznany w 1931 roku,
• złoty krzyż zasługi, przyznany w 1932 roku,
• krzyż oficerski orderu odrodzenia polski.

---

Oceń: Emanuel Twórz

---