Pałac Goldsteinów


Pałac Goldsteinów, znany również jako „Pałac Przemysłowców” lub „Willa Goldsteinów”, to neorenesansowa willa, która wyróżnia się na mapie Katowic. Została zbudowana przez braci Abrahama i Josefa (Josepha) Goldsteinów i znajduje się w zachodniej części śródmieścia Katowic.

Willa usytuowana jest na rogu placu Wolności oraz ul. Jana Matejki, co czyni ją jednym z bardziej rozpoznawalnych punktów w tym obszarze. Jej architektura i historia przyciągają zarówno turystów, jak i mieszkańców, tworząc integralną część lokalnego dziedzictwa.

Historia

Rodzina Goldsteinów miała swoje korzenie w Królestwie Polskim i przybyła do Katowic z zamiarem założenia jednego z wielu tartaków, które mieli po obu stronach granicy prusko-rosyjskiej. Ukończenie budowy pałacu datuje się na rok 1872.

Bracia Goldsteinowie posiadali tartaki w wielu miastach, w tym również w Katowicach, gdzie były one zlokalizowane tuż za pałacem. W roku 1892 pałac stał się miejscem tragicznego wydarzenia – pożaru tartaku. W następstwie ogromnych strat, które wynikały z tego zdarzenia, w 1893 roku rodzina Goldsteinów postanowiła przenieść swoją działalność do Wrocławia, sprzedając przy tym posiadłość firmie Kohlen Produzenten Georg von Giesches Erben.

Przed II wojną światową w budynku mieściła się Izba Przemysłowo-Handlowa. Po wojnie, w latach 1952−1990, siedzibą była Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej oraz kino „Przyjaźń”. Od roku 1975, w piwnicach pałacu funkcjonował teatr awangardowy „12a”, który działał w ramach klubu studenckiego PULS. To tam odbył się także pierwszy festiwal Rawa Blues.

Na przełomie wieków pałac stał się miejscem działalności Big Banku oraz biur Śląskiego Domu Maklerskiego. Znajdowała się tu także restauracja „Kolumb”. Od 2010 roku, pałac jest siedzibą urzędu stanu cywilnego. Dziś jego właścicielem jest miasto.

Architektura

Pałac Goldsteinów to imponująca reprezentacyjna willa, której budowa miała miejsce w latach siedemdziesiątych XIX wieku, konkretnie w okresie między 1870 a 1875 rokiem. Ta niezwykła budowla składa się z dwóch kondygnacji, co nadaje jej wyrazistość i charakter.

Zewnętrzne elewacje pałacu zachwycają bogatą dekoracją sztukatorską oraz kamieniarską. Na bocznej fasadzie można dostrzec rzeźby przedstawiające trzy eksponowane postacie kobiece, które są alegoriami przemysłu, nauki oraz sztuk pięknych. Te artystyczne przedstawienia trzymają w dłoniach różne symboliczne przedmioty, takie jak: młotek, lokomotywę, książkę, pochodnię, zwój oraz paletę malarską.

Wnętrze pałacu również imponuje; centralnym punktem jest reprezentacyjna klatka schodowa oraz hall, które są zdobione bogatą dekoracją malarską, w dużej mierze wzbogaconą o złocenia. Wysoka jakość wykończenia jest widoczna w sali posiedzeń, która posiada strop kasetonowy, wyłożony bogato złoconym kurdybanem. Elementy takie jak marmurowe posadzki, zastosowanie piaskowca, oraz wysokiej jakości drewna, świadczą o znacznym majątku ówczesnych właścicieli pałacu.

Każda kondygnacja budynku mieściła osiem lub dziewięć pokojów przeznaczonych dla gości, a także kuchnię, spiżarnię, łazienkę oraz dwa pokoje dla służby. Interesującym detalem jest to, że obecna sala posiedzeń usytuowana na I piętrze prawdopodobnie była dawną salą balową.

Choć architekta odpowiedzialnego za projekt pałacu nie udało się ustalić, wielu historyków sugeruje, że mógł on pochodzić z Berlina, co dodaje kolejną warstwę tajemnicy i historii temu wspaniałemu obiektowi.

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 15.08.2011 r.]
  2. Michał Bulsa, Grzegorz Grzegorek, Beata Witaszczyk: Domy i gmachy Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2013, ISBN 978-83-63780-00-5.
  3. Katarzyna Łakomy: Wille miejskie Katowic. Katowice: Muzeum Śląskie, 2011. ISBN 978-83-62593-06-4.
  4. Andrzej Jabłoński: XXX URODZINY TEATRU 12A. Uniwersytet Śląski. [dostęp 20.01.2014 r.] [zarchiwizowane 20.01.2015 r.]
  5. Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2010−2013. slaskie.pl. [dostęp 15.08.2011 r.]
  6. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 228. ISBN 978-83-933-665-8-3.
  7. Joseph Chrust, „The Goldstein Villa on Plac Wolnosci”, www.jewishgen.org, 02.05.2007 r.
  8. Jadwiga Lipońska-Sajdak, „Miasto pierwszego drapacza chmur”, miasta.gazeta.pl/katowice/, 02.05.2007 r.
  9. „Pałac Goldsteinów czeka na gospodarza”, serwisy.gazeta.pl/metroon, 29.07.2005 r.
  10. Urząd Miasta Katowice: Lokalny Program rewitalizacji miasta Katowice na lata 2007-2013. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 15.08.2011 r.]
  11. Otwarcie Urzędu Stanu Cywilnego www.katowice.eu [dostęp 18.02.2011 r.]

Oceń: Pałac Goldsteinów

Średnia ocena:4.96 Liczba ocen:18