Główny Instytut Górnictwa

---

Historia

Historia Głównego Instytutu Górnictwa sięga 1925 roku, kiedy to rozpoczęła działalność Kopalnia Doświadczalna Barbara, która funkcjonowała jako Centrala Ratownictwa Górniczego oraz Obserwatorium Magnetyczne, zlokalizowane w Mikołowie. W trakcie II wojny światowej kopalnia została zamknięta, a jej działalność wznowiono na krótko po wojnie, w ramach Instytutu Naukowo-Badawczego Przemysłu Węglowego, który został powołany w 1945 roku. Pierwszym dyrektorem tej jednostki był prof. dr inż. Tadeusz Laskowski.

W latach 1945–1948 siedziba Instytutu znajdowała się w Katowicach, przy ulicy Stawowej 19. Z dniem 1 kwietnia 1948 roku, na podstawie zarządzenia Ministra Przemysłu i Handlu, instytut został włączony do Głównego Instytutu Paliw Naturalnych (GIPN) i przyjął nazwę Instytut Węglowy, przenosząc swoją siedzibę na rozbudowane tereny przy ulicy Katowickiej 64, obecnie znanej jako plac Gwarków 1. To właśnie tutaj instytut funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Reorganizacja w 1950 roku doprowadziła do rozwiązania GIPN, a w tym czasie zmieniono nazwę Instytutu Węglowego na Główny Instytut Górnictwa. W okresie od 1954 do 1963 roku placówka sukcesywnie rozwijała swoją infrastrukturę, która wzbogaciła się o nowe hale technologiczne, pracownie oraz laboratoria. W 1971 roku oddano do użytku biurowiec liczący 13 kondygnacji, który po gruntownym remoncie w 2020 roku zyskał miano GIG Office Point. W 2023 roku GIG został uhonorowany statusem państwowego instytutu badawczego.

Kadra zarządzająca

Obecnie w skład kadry zarządzającej Głównym Instytutem Górnictwa wchodzą następujące osoby:

• Jarosław Zagórowski – pełni funkcję dyrektora instytutu,
• dr inż. Jan Bondaruk – jest zastępcą dyrektora ds. inżynierii środowiska,
• dr inż. Zbigniew Lubosik – pełni rolę zastępcy dyrektora ds. geoinżynierii i bezpieczeństwa przemysłowego oraz dyrektora Kopalni Doświadczalnej „Barbara”,
• Joanna Rybak – pełni stanowisko zastępcy dyrektora ds. finansowo-ekonomicznych,
• prof. dr hab. Adam Smoliński – pełni rolę sekretarza naukowego instytutu.

Struktura

Główny Instytut Górnictwa (GIG) to instytucja o złożonej strukturze, która skupia się na interdyscyplinarnych badaniach naukowych. W jego ramach funkcjonuje wiele zakładów badawczo-rozwojowych, a także nowoczesne laboratoria. Kluczem do jego działań są centra badawcze, które pełnią istotną rolę w realizacji projektów badawczych oraz innowacyjnych.

• Centrum Czystych Technologii Węglowych (CCTW),
• Centrum Inżynierii Środowiska (CIS),
• Centrum Badań nad Klimatem i Odnawialnymi Źródłami Energii (CKOZE),
• Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej im. Marii Goeppert-Mayer,
• Jednostka Oceny Zgodności – specjalistyczna jednostka zajmująca się certyfikacją, notyfikacją i akredytacją,
• Centrum Rozwoju Kompetencji – jeden z największych w województwie śląskim ośrodków szkoleniowych,
• Kopalnia Doświadczalna „Barbara” – jedyny w Europie podziemny poligon doświadczalny.

Centrum Czystych Technologii Węglowych (CCTW)

W obszarze badawczym CCTW znajdują się nowoczesne laboratoria o łącznej powierzchni przekraczającej 9000 m². Prowadzone prace koncentrują się na badaniach dotyczących zmniejszania wpływu wykorzystania węgla na środowisko, oceny jakości paliw stałych, a także na rozwoju procesów składowania dwutlenku węgla. Centrum to dysponuje wyspecjalizowanymi instalacjami, które umożliwiają prowadzenie badań na dużą skalę związanych z chemicznym przetwórstwem węgla.

Centrum Inżynierii Środowiska (CIS)

Centrum to jest dedykowane badaniom oraz świadczeniu usług w obszarze inżynierii środowiska. Integracja różnych specjalizacji pozwala na holistyczne podejście do ochrony środowiska oraz zasobów naturalnych, promując jednocześnie zasady zrównoważonego rozwoju. Badania obejmują różne czynniki wpływające na jakość środowiska, w tym monitoring terenów zdegradowanych oraz ocenę stanu powietrza i wód.

Kluczowym projektem jest tworzenie Ogólnodostępnej Platformy Informacji Terenów Poprzemysłowych (OPI-TPP2.0), która wspiera procesy rewitalizacji zdegradowanych terenów na rzecz ich ponownego włączenia do obiegu społeczno-gospodarczego.

Centrum Badań nad Klimatem i Odnawialnymi Źródłami Energii (CKOZE)

Jednostka ta prowadzi wszechstronne badania dotyczące ograniczania emisji gazów cieplarnianych oraz technologii CCS i CCU. Zakres prowadzonych prac obejmuje także analizy związane z konwersją energii z odpadów i biomasy, a także rozwój alternatywnych źródeł energii, takich jak wodór oraz inne paliwa odnawialne. Dodatkową rolą CKOZE jest wspieranie inwestycji w źródła odnawialne i niskoemisyjne poprzez analizy techniczno-ekonomiczne.

Śląskie Centrum Radiometrii Środowiskowej im. Marii Goeppert-Mayer

Centrum to specjalizuje się w badaniach dotyczących promieniotwórczości i skażeń na różnych poziomach, zarówno w środowisku naturalnym, jak i w miejscach pracy. Prowadzone prace obejmują m.in. radiometrię, dozymetrię oraz monitoring skażeń promieniotwórczych. Dzięki nowoczesnemu sprzętowi możliwe są precyzyjne pomiary stężenia izotopów oraz kontrola promieniowania w otaczającym nas środowisku.

Centrum współpracuje z ogólnopolską siecią monitorującą skażenia, zapewniając zgodność z wymaganiami wyznaczonymi przez Państwową Agencję Atomistyki oraz posiada akredytację PCA.

Jednostka Oceny Zgodności (JOZ)

JOZ to jednostka specjalizująca się w certyfikacji oraz akredytacji, z akredytacją Polskiego Centrum Akredytacji. Realizuje szeroki zakres badań oraz certyfikacji w obrębie przepisów oraz dyrektyw UE, dostosowując swoje działania do różnych branż przemysłu. Wspiera nie tylko przedsiębiorstwa w zakresie zgodności sprzętu, ale także w obszarze zarządzania jakością i bezpieczeństwem w pracy.

• badania i certyfikacja w obszarze dyrektywy 2014/28/UE (materiały wybuchowe do użytku cywilnego),
• badania i certyfikacja w obszarze dyrektywy 2014/34/UE (ATEX – urządzenia w atmosferze wybuchowej),
• certyfikacja w obszarze dyrektywy 2006/42/WE (maszyny),
• certyfikacja w obszarze Rozporządzenia CPR 305/2011 (materiały budowlane).

Centrum Rozwoju Kompetencji GIG (CRK)

Centrum Rozwoju Kompetencji GIG to kluczowy ośrodek edukacyjny, który od 1996 roku szkoli rocznie wiele tysięcy uczestników w różnorodnych programach. Współpraca z takim instytutem jak Szkoła Główna Handlowa dodatkowo wzbogaca ofertę edukacyjną. Centrum koncentruje się na wprowadzaniu innowacyjnych rozwiązań dydaktycznych, korzystając z nowoczesnych technologii, w tym wirtualnej rzeczywistości.

Kopalnia Doświadczalna Barbara

Osobny artykuł: Kopalnia Doświadczalna „Barbara”. Ta placówka, która powstała w 1925 roku w Mikołowie, jest pierwszym polskim obiektem dedykowanym badaniom bezpieczeństwa na kopalniach. Jej zadania obejmują m.in. dalsze badania nad wybuchowością pyłów i gazów, które mają kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa pracy w górnictwie.

Pod kierownictwem Wacława Cybulskiego przeprowadzono pionierskie badania, które miały fundamentalne znaczenie dla tworzenia przepisów górniczych. Dziś Kopalnia Doświadczalna „Barbara” kontynuuje swoją działalność w ramach GIG, będąc wciąż liderem w dziedzinie badań dotyczących bezpieczeństwa przy wydobyciu.

Instytucja dysponuje unikalnym poligonem, który umożliwia prowadzenie badań w skali naturalnej, co czyni ją jedynym takim obiektem w Europie.

---

Oceń: Główny Instytut Górnictwa

---