Dom Oświatowy to wyjątkowy budynek, wznoszący się w sercu Biblioteki Śląskiej w Katowicach, znajdujący się przy ul. Francuskiej 12. Jest to jeden z kluczowych przykładów architektury modernistycznej na Górnym Śląsku, którego autorami są architekci Stanisław Tabeński i Józef Rybicki. Projekt budynku zrealizowany został w 1928 roku w stylu funkcjonalizmu, a jego ukończenie nastąpiło w 1934 roku, po wcześniejszym, częściowym zakończeniu prac w 1930 roku.
Inicjatywa budowy gmachu była wynikiem składek członkowskich, w czym aktywnie uczestniczyło Towarzystwo Czytelni Ludowych z siedzibą w Poznaniu. W miarę postępu budowy, gdy prace osiągnęły pierwsze piętro, fundusze niestety wyczerpały się. W tej sytuacji Skarb Śląski zgodził się finansować dalsze etapy budowy, pod warunkiem przyjęcia kolekcji biblioteki Sejmu Śląskiego przez Towarzystwo. W ten sposób stworzona Biblioteka Śląska zyskała możliwość użytkowania pierwszego piętra budynku oraz części drugiego piętra już w 1934 roku.
W budynku tym zorganizowano również różnorodne funkcje, takie jak Sekretariat na Górny Śląsk Towarzystwa Czytelni Ludowych, Zarząd Okręgu Śląskiego, oraz Oddział Katowice Śródmieście, który mieścił w sobie bibliotekę i czytelnię T.C.L. im. Karola Miarki. Po zakończeniu II wojny światowej, Biblioteka zajęła praktycznie cały obiekt, w którym urządzono dwie czytelnie - główną oraz czasopism, a także pracownię „śląską”, wypożyczalnię, dwie sale wystawowe na parterze oraz salę odczytową na piętrze.
W latach 1957–1976 w Domu Oświatowym funkcjonował także Śląski Instytut Naukowy. Kiedy w 1998 roku książnica przeniosła swoje zbiory do nowego gmachu przy placu Rady Europy 1, wynajęła pomieszczenia Śląskiej Wyższej Szkole Zarządzania im. gen. Jerzego Ziętka oraz Wojewódzkiemu Urzędowi Ochrony Zabytków. Warto dodać, że część zbiorów bibliotecznych nadal znajduje się w Domu Oświatowym, co czyni go miejscem o dużym znaczeniu historycznym.
Dnia 31 października 1991 roku budynek został wpisany do rejestru zabytków (nr rej.: A/1437/91), co podkreśla jego wartość kulturową i historyczną. Co więcej, we wnętrzu budynku w 2014 roku odsłonięto tablicę poświęconą Komendzie Śląskiej Chorągwi ZHP, która mieściła się w tym gmachu w latach 1935–1939.
Przypisy
- Księga adresowa miasta Wielkich Katowic 1935/36 r.. s. XXI. [dostęp 21.07.2023 r.]
- Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30.09.2024 r. [dostęp 19.07.2011 r.]
- Wykaz wpisanych obiektów do rejestru zabytków w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 listopada 2019 r.. wkz.katowice.pl. [dostęp 02.11.2019 r.]
- Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2010–2013. slaskie.pl. [dostęp 19.07.2011 r.]
- Jerzy Nowak (kier. zesp.): Przewodnik po Katowicach. Wyd. I. Katowice: Śląsk, 1962, s. 90-91.
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 32. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Katowice międzywojenne. www.regionalna.dzs.pl. [dostęp 19.07.2011 r.]
- Polski Słownik Biograficzny, T. XXXIII/2, zeszyt 137, s. 307–308.
- Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach: Rejestr zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 19.07.2011 r.]
- Strona oficjalna Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach. www.wkz.katowice.pl. [dostęp 19.07.2011 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Biblioteki":
Miejska Biblioteka Publiczna w Katowicach | Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka im. Józefa Lompy w Katowicach | Śląska Biblioteka Cyfrowa | Biblioteka Teologiczna – Oddział Specjalistyczny Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach | Biblioteka Główna Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach | Biblioteka Śląska | Centrum Informacji Naukowej i Biblioteka Akademicka | Biblioteka Nauk Społecznych – Oddział Specjalistyczny Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego w KatowicachOceń: Dom Oświatowy – Biblioteka Śląska