Piotr Szmitke

---

Życiorys

Piotr Szmitke to artysta, który rozpoczął swoją edukację muzyczną w Katowicach, gdzie wpływ na jego rozwój miała matka. Warto również wspomnieć o jego edukacji artystycznej w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, gdzie studia odbywał pod kierunkiem takich profesorów jak Włodzimierz Sawulak, Jerzy Nowosielski czy Andrzej Strumiłło. W 1973 roku założył wraz z Romanem Maciuszkiewiczem, Tadeuszem Ginko i Jerzym Kosałką grupę artystyczną MESA, która później zmieniła nazwę na META, co oznacza Młodzi Entuzjaści Twórczości Afirmatywnej. Grupa ta została jednak rozwiązana przez dyrekcję szkoły z powodu nielegalnego powielania i dystrybucji podziemnej gazety „META”.

W 1980 roku Szmitke ukończył studia, a jego praca dyplomowa nosiła tytuł „Kobieta medium symboliczne”, za którą otrzymał wyróżnienie. Po ukończeniu studiów podjął pracę jako nauczyciel malarstwa i rysunku w Liceum Sztuk Plastycznych w Katowicach, gdzie kształcił wielu utalentowanych uczniów, w tym profesorów Zbigniewa Blukacza, Krzysztofa Kulę oraz Ireneusza Walczaka.

Artysta odniósł sukcesy w swojej karierze, zdobywając II nagrodę w konkursie „Postawy Twórcze”, który został zorganizowany przez Związek Polskich Artystów Plastyków w 1981 roku. W tym samym roku, w przeddzień ogłoszenia stanu wojennego, wyjechał do Francji na zaproszenie Stowarzyszenia Art. Aujourd’hui by reprezentować młodą polską sztukę postępową. W latach 1982–1984 prowadził wystawy w Galerie du Sagittaire w Strasbourgu. Ponadto, uczestniczył w kursach kompozytorskich pod kierunkiem Jean-Claude’a Ferry’ego i studiował reżyserię teatralną, a także prowadził kursy przygotowawcze do Academie des Arts Decoratifs w Strasbourgu.

W 1987 roku objął stanowisko dyrektora artystycznego Muzeum Surrealizmu w Melun Vaux-le-Pénil, które działało pod patronatem Pierre’a Argileta. W Paryżu, 14 lipca 1988 roku, miała miejsce I Konferencja Metawerystyczna, podczas której został ogłoszony pierwszy manifest metaweryzmu. Po latach spędzonych za granicą, w 1990 roku powrócił do Polski. W 2005 roku zrealizował autorską operę pt. „Muzeum Histeryczne Mme Eurozy”, która została wystawiona w Operze Śląskiej w Bytomiu, a w 2009 roku zadebiutował jako reżyser filmu „Zbrodnia Ikara”. W tym samym roku Piotr Szmitke znalazł się na liście 10 najbardziej wszechstronnych twórców w Europie.

Wystawy zbiorowe

W zestawieniu wystaw zbiorowych Piotra Szmitke znajduje się szereg znaczących wydarzeń artystycznych, które miały miejsce na przestrzeni lat. W poniższej liście przedstawione są niektóre z nich:

• 1973 – wystawa Grupy MESA w katowickim KMPiK oraz w Teatrze Dzieci Zagłębia w Będzinie,
• 1984 – Palais de Congres w Strasburgu,
• 1984 – Bilans d’Art Contemporaine w IAC, Nowy Jork,
• 1985 – Peinture Polonaise w Mairie XVIII arr. Paryż,
• 1986 – Les Surréalistes d’Aujourd’hui w Muzeum Surrealizmu, Melun,
• 1992 – Oko na widelcu – Ogólnopolska Wystawa Sztuki Współczesnej w BWA w Katowicach,
• 1994 – Pustynna Burza w BWA w Katowicach,
• 1994 – Surrealiści Polscy w BWA w Częstochowie,
• 2011 – „Bielska Jesień 2011” w BWA Bielsko-Biała,
• 2011 – „Rozbiórka Żelaznej Kurtyny” w ramach obchodów prezydencji polskiej w Radzie UE, Berlin,
• 2012 – „Mit i melancholia” w Muzeum Sztuki Współczesnej we Wrocławiu.

Lista ta ukazuje różnorodność i globalny zasięg twórczości artystycznej Piotra Szmitke, z regionalnymi i międzynarodowymi wystawami, które podkreślają jego wpływ na współczesną sztukę.

Wystawy indywidualne

Piotr Szmitke, uznawany za znaczącą postać na polskiej scenie artystycznej, ma na swoim koncie szereg indywidualnych wystaw, które miały miejsce na przestrzeni lat. Jego kariera wystawiennicza rozpoczęła się w 1982 roku, kiedy to po raz pierwszy zaprezentował swoje dzieła w Galerie du Sagittaire w Strasbourgu.

• W 1984 roku zorganizował dwie indywidualne wystawy w Galerie Huguette Bulthel w Strasbourgu,
• W kolejnych latach, 1985, jego prace były eksponowane w Galerie Credit Mutuel również w Strasbourgu,
• W 1988 odbyła się indywidualna wystawa rysunków oraz akwarel w Galerii Jacques Casanova w Palais Royale w Paryżu,
• Rok później, 1989, zaprezentował swoje dzieła w Galerie Akka–Valmay na rue du Seine, w Paryżu.

Po powrocie do Polski w tym samym roku, Szmitke zaaranżował w Galerii Po schodach Siemianowickiego Muzeum niezwykłą wystawę video-parateatralną zatytułowaną „W poszukiwaniu złotego rogu”.

• W 1992 roku miał miejsce jego indywidualny pokaz pt. Alegorie i Apoteozy w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach, z kuratorską opieką Jarosława Świerszcza,
• 1993 rok przyniósł mu wystawę organizowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Sztuk Pięknych w Pałacu Sztuki w Krakowie,
• Rok 1994 to wystawa indywidualna w Muzeum Śląskim, gdzie w równoległym czasie wydano książkę jego autorstwa Antylogia Metaweryzmu,
• W 1995 roku Biuro Wystaw Artystycznych w Krakowie zorganizowało wystawę w ramach Międzynarodowego Festiwalu Metaweryzmu pod kuratelą Jolanty Ciesielskiej.

W 1996 roku wystawa indywidualna miała miejsce w Galerii Hasior w Zakopanem, łącząc sztukę z premierą utworu jako część dni muzyki im. Karola Szymanowskiego. Swoją prezentację dzieł wzbogacił o monodram muzyczny Akt Królowej Nudy w 2001 roku w Galerii Radia Katowice.

• W 2010 roku Muzeum Historii Katowic zorganizowało wystawę Rysunki małe, będącą częścią multimedialnych warsztatów graficznych,
• Rok 2011 był wyjątkowy pod względem retrospektywy jego twórczości w Muzeum Historii Katowic oraz wystawy Metaweryzm. Kategorie nieistnienia w sztuce w Sosnowieckim Centrum Sztuki, kuratorka: Adriana Zimnowoda,
• W tym samym roku prezentował ponadto swoje prace w Muzeum Miejskim w Koszycach na Słowacji oraz w Galerii Zero w Berlinie, w ramach obchodów polskiej prezydencji w Radzie UE.

Film

Piotr Szmitke to uznany artysta, którego dorobek filmowy jest równocześnie bogaty i różnorodny. Jego osiągnięcia w świecie sztuki wizualnej oraz filmowej są wynikiem zaangażowania oraz twórczej pasji.

• w 1992 roku był jednym z współzałożycieli Studia Form Telewizyjnych, gdzie realizował różnorodne projekty scenograficzne w Telewizji Polskiej w Katowicach,
• w 2007 roku stworzył autorski film animowany zatytułowany „Morfing”,
• w latach 2009/10 wyreżyserował film „Zbrodnia Ikara”, oparty na jego własnym scenariuszu, którego przedpremierowy pokaz odbył się w Centrum Sztuki Filmowej w Katowicach w 2009 roku; wydarzeniu towarzyszyła także wystawa scenografii oraz video-artu,
• w 2011 roku zrealizował miniaturę animowaną noszącą tytuł „Agencja nieśmiertelności”.

Opera

Piotr Szmitke, utalentowany artysta, dokonał licznych innowacji w dziedzinie scenografii operowej, zyskując uznanie w środowisku muzycznym i teatralnym. W 1984 roku stworzył scenografię oraz koncepcję sceniczną do europejskiego prawykonania opery Treemonisha Scotta Joplina, które miało miejsce w Opera-Piano w Strasbourgu.

W 2000 roku był autorem scenografii do opery Echnaton Philipa Glassa, która była wystawiana w Teatrze Wielkim w Łodzi pod reżyserią Henryka Baranowskiego. Kolejnym istotnym osiągnięciem Szmitke była premiera jego autorskiej opery Muzeum Histeryczne Mme Eurozy, która odbyła się 10 grudnia 2005 roku w Operze Śląskiej w Bytomiu. Szmitke był nie tylko autorem libretta i muzyki, ale również koncepcji plastycznej oraz reżyserem filmowej wersji swojej opery.

W 2006 roku wprowadził innowacyjną formułę scenografii operowej, która opierała się na animacji rysunku tworzonym na żywo pod batutą dyrygenta. Efekt ten był przenoszony na deski teatru systemem video-projekcji, stając się ruchomym elementem scenografii. Po raz pierwszy zastosował tę technikę 14 kwietnia 2007 roku podczas premiery Cyrulika Sewilskiego w Teatrze Wielkim w Łodzi.

W 2007 roku Szmitke zrealizował koncepcję plastyczną, w tym video-scenografię, do dwóch oper na Festiwalu Operowym w Portimao w Portugalii, gdzie wystawił Toskę oraz Traviatę.

Teatr

W 1983 roku Piotr Szmitke zyskał uznanie, wygrywając konkurs na video instalację scenograficzną w Strasbourgu. Jego dzieło obejmowało napisaną przez niego sztukę pt. Świnia, która została zaprezentowana w Palais de Fete w ramach teatru L’EXPERIMENT.

Kolejne lata, zwłaszcza 1988, przyniosły mu nowe wyzwania. Szmitke podjął pracę jako dorywczy scenograf, co doprowadziło do realizacji spektaklu Szelmostwa Scapina Moliera, wyreżyserowanego przez Jacquline Duc dla telewizji edukacyjnej. Równocześnie pisał scenariusze, w tym Raj w ogniu oraz Pola, w kooperacji z Talią Kahn.

W 1991 roku zaprezentował swoje dwa spektakle: Klein’s Blaue Musik oraz 20 cm Ponad Polem podczas III Spotkań Teatru Wizji i Plastyki w Katowicach. Trzy lata później, w 1993 roku, jego pseudodrama Impas Cnoty, czyli Siadanie na Jeża została wystawiona przez Teatr Śląski, co było jego pełną autorską inscenizacją, obejmującą reżyserię, scenografię, muzykę oraz kreację głównej roli.

W 1997 roku Szmitke zajął się projektowaniem scenografii do Czarnej Komedii autorstwa Petera Schaffera, wyreżyserowanej przez Henryka Baranowskiego. Kolejne lata, od 2003 do 2005, były okresem intensywnej współpracy z tym reżyserem przy różnych spektaklach, takich jak Piękna Helena w Teatrze Wielkim w Łodzi, czy Święta wiedźma i Noc jest matką dnia w Teatrze Telewizji. Oprócz tego, w Teatrze Śląskim zrealizował przedstawienie Mein Kampf.

Pomiędzy 2004 a 2007 rokiem, zajął się także tworzeniem pierwszej multimedialnej kurtyny teatralnej w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego, której oficjalne odsłonięcie miało miejsce 18 listopada 2007. W 2007 roku Szmitke pracował nad realizacją autorskiego teatru MIT, opartego na interdyscyplinarnych improwizacjach.

Muzyka

Piotr Szmitke to artysta przepełniony pasją do muzyki, którego działalność obejmuje szeroki wachlarz twórczości. Swoje pierwsze kroki w dziedzinie kompozycji stawiał w 1982 roku, uczestnicząc w kursach pod okiem Jean-Claude Ferryego.

W 1984 roku nawiązał współpracę z grupą artystyczną Le’O, gdzie poświęcił się muzyce, tworząc jednocześnie dwa spektakle: Cerebralis per due celebri oraz Audiomaterię. Oba dzieła miały swoją premierę podczas festiwalu muzyki współczesnej w Wissembourgu, co stanowiło istotny krok w jego karierze.

W 1990 roku Szmitke z uznaniem wykonał utwory Audiomaterie oraz nową wersję Muzyki na Kobietę i Osła podczas Festiwalu Rainbow Music. Jego twórczość zyskała kolejne uznanie w 2005 roku, kiedy to skomponował i nagrał w studio autorską operę Muzeum Histeryczne Mme Eurozy.

W 2009 roku z kolei był autorem muzyki do filmu Zbrodnia Ikara. Szmitke nie ograniczył się jedynie do utworów muzycznych, angażując się także w tworzenie słuchowisk oraz monodramów muzycznych, takich jak Rainbow music (1991) czy Dni muzyki Karola Szymanowskiego (1996). W 2000 roku współpracował z Radio Katowice, co wzbogaciło jego artystyczne portfolio.

Słuchowiska

W 1989 roku Polskie Radio Katowice zrealizowało interesującą pseudodramę pod tytułem Świnia, która była częścią programu Teatru Wyobraźni Radia Katowice. Spektakl ten został wyreżyserowany przez Beatę Kasztelaniec.

W tym samym roku w dziele artysty powstały również dwa nowe słuchowiska: Magadariva oraz wiadomości, według jego pomysłu, spektaklBeczka zawistnego losu.

Performance

Artysta Piotr Szmitke miał znaczący wpływ na świat sztuki, tworząc różnorodne instalacje oraz performance, które przyciągały uwagę i wzbudzały emocje. W 1987 roku zainicjował swoje pierwsze poważne działania artystyczne, kiedy to brał udział w tworzeniu instalacji i performance w Muzeum Surrealizmu w Chateau du Vaux le Penil. Wydarzenie to m.in. obejmowało Pogrzeb Salvadora Dali, który był przełomowym momentem w jego twórczości.

W 1995 roku Szmitke założył Metawerystyczną Partię Sztuki i Myśli Twórczej, co było odzwierciedleniem jego chęci tworzenia platformy do wymiany myśli i idei w obrębie sztuki współczesnej. Jego różnorodne podejście do sztuki zyskiwało na znaczeniu.

Kolejnym interesującym wydarzeniem była jego praca w 2007 roku, kiedy to zaprezentował performance zatytułowany Obserwacja ludzi na wolności w śląskim ZOO. Ten niezwykły projekt łączył w sobie elementy sztuki performatywnej i interakcji z publicznością.

W 2009 roku artysta zaprezentował video-performance Wizja Lokalna w czasie realna, który miał miejsce w Galerii Entropia we Wrocławiu. To ważne dzieło, które łączyło w sobie video i malarstwo, pokazuje jego umiejętność łączenia różnych form sztuki.

Również w tym samym roku, podczas festiwalu Warszawska Jesień, Szmitke miał zaszczyt przedstawić video-performance La Partition Aposteriorique, który towarzyszył prawykonaniu utworu Mieczysława Litwińskiego pt. Somnium. To wydarzenie podkreśliło jego umiejętność współpracy z innymi artystami i kompozytorami.

Ostatnim, ale równie znaczącym dziełem, był projekt z 2012 roku, kiedy to w partnerstwie z krakowskim Bunkrem Sztuki otworzył Generalny Konsulat Metawery w Krakowie. To przedsięwzięcie miało na celu promowanie sztuki i myśli twórczej w tym regionie, łącząc lokalne społeczności z światowej sławy sztuką współczesną.

Dramat

W twórczości Piotra Szmitke wyjątkowe miejsce zajmuje jego dorobek dramatopisarski, który zyskał uznanie na różnych scenach teatralnych. Oto kilka tytułów jego prac:

• świnia,
• impas cnoty,
• beczka zawistnego losu,
• magadariva,
• muzeum histeryczne mme eurozy (libretto),
• pętla mobius,
• piknik na atlantydzie.

Te dramaty miały swoje miejsce na scenach takich jak Teatr Śląski im. St. Wyspiańskiego oraz wzięły udział w Festiwalach Teatru Wizji i Plastyki. Dodatkowo, ich interpretacje można było usłyszeć w Teatrze Polskiego Radia.

Scenografia

Operowa

W 1987 roku w Strasburgu miała miejsce premiera operowego dzieła „Opera-Piano” zorganizowanego przez Treemonischa. Kolejnym znaczącym wydarzeniem była produkcja „Echnaton” w Teatrze Wielkim w Łodzi, która miała miejsce 20 maja 2000 roku. Nie można również zapomnieć o inscenizacji „Piękna Helena” z 2002 roku oraz o premierze „Muzeum Histeryczne Mme Eurozy”, która odbyła się 10 grudnia 2005 roku na deskach Opery Śląskiej w Bytomiu. W 2007 roku Piotr Szmitke uczestniczył w przedstawieniach „Cyrulik Sewilski” oraz wystąpił w Operze di Portimao w Portugalii, gdzie zaprezentowano „Toscę” i „Traviatę”.

Teatralna

Kariera teatralna Piotra Szmitke obejmuje wiele znaczących przedstawień w Teatrze Śląskim im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach. W dniu 13 listopada 1993 roku miał miejsce jego debiut reżyserski w spektaklu „Impas cnoty”. W kolejnych latach, w szczególności 23 listopada 2003, reżyserował „Beztlenowce” w reżyserii Ingmara Villqista, a 24 września 2004 roku zrealizował „Mein Kampf” pod okiem Henryka Baranowskiego. Później, 18 marca 2005 roku, również w reżyserii Ingmara Villqista, przygotowano „Fantom”. W 2006 roku, z okazji 25-lecia pacyfikacji Kopalni Wujek, odbyła się premiera przedstawienia „W oblężeniu”. W Teatrze Bagatela w Krakowie 9 marca 1996 roku zrealizowano „Czarną komedię”, także pod kierownictwem Henryka Baranowskiego.

Filmowa

Wśród prac filmowych Piotra Szmitke wymienia się produkcję „The Last Blues”, będącą jego dziełem z 2001 roku, która w 2002 roku zdobyła Grand Prix na festiwalu w Kairze. Kolejnym znaczącym osiągnięciem jest film „Zbrodnia Ikara”, reżyserowany przez niego w 2009 roku.

Teatru telewizji

W obszarze teatru telewizji, Piotr Szmitke brał udział w projekcie „Święta wiedźma” w reżyserii Henryka Baranowskiego, który miał swoją premierę 19 stycznia 2003 roku. Inne jego prace to „Noc jest matką dnia”, reżyserowana także przez Baranowskiego 18 kwietnia 2004 roku, natomiast „Wieczerza” to dzieło pod reżyserią Jolanty Ptaszyńskiej. Dodatkowo brał udział w cyklu filmów telewizyjnych „Poezja Nowej Fali”, którego reżyserem była Jolanta Ptaszyńska.

Kariera naukowa

Piotr Szmitke ma za sobą interesującą karierę naukową, której początki sięgają 2009 roku. W tym czasie podjął pracę jako wykładowca na Uniwersytecie Śląskim, gdzie prowadził zajęcia z zakresu historii sztuki.

W 2011 roku, jego osiągnięcia naukowe osiągnęły ważny kamień milowy, gdy uzyskał tytuł doktora sztuki na Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach. Ten krok znacząco wpłynął na jego dalszy rozwój zawodowy.

Również w 2011 roku, Piotr Szmitke zaczął pełnić funkcję wykładowcy w Wyższej Szkole Technicznej w Gliwicach, gdzie nauczał na Wydziale Reżyserii, przyczyniając się w ten sposób do kształcenia przyszłych specjalistów w dziedzinie sztuki.

Stypendia i nagrody

Piotr Szmitke to artysta, który w swojej karierze zdobył wiele prestiżowych stypendiów i nagród, potwierdzających jego talent oraz znaczący wkład w świat sztuki.

• 1980 – zdobył nagrodę katowickiego ZPAP w prestiżowym konkursie Postawy Twórcze,
• 1996 – wyróżniony Nagrodą Wnętrze Roku za innowacyjną instalację rzeźbiarsko-malarską, która wzbogaciła wystrój kawiarni Szuflada w Krakowie,
• 1998 – przyznano mu stypendium twórcze od Ministerstwa Kultury i Sztuki za jego działalność w zakresie sztuk plastycznych,
• 2005 – rozpoczął prace nad nowatorską operą autorską Muzeum Histeryczne Mme Eurozy, na którą Ministerstwo Kultury przyznało finansowe wsparcie w drodze konkursu,
• 2005 – otrzymał nominację w uznawanym w regionie konkursie Śląska Cegła,
• 2007 – zrealizował autorski film animowany Morfing, co było rezultatem stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego,
• 2010 – uhonorowany Nagrodą Prezydenta Miasta Katowice w dziedzinie kultury za swoje wyjątkowe osiągnięcia w obszarze twórczości,
• 2011 – otrzymał Odznakę honorową Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Dzięki tym osiągnięciom, Piotr Szmitke zyskał uznanie zarówno w kraju, jak i za granicą, co znacząco przyczyniło się do jego rozwoju artystycznego oraz wpłynęło na polski krajobraz kulturalny.

Filmografia

Oto wyjątkowa filmografia, która dokumentuje ważne osiągnięcia Piotra Szmitke w dziedzinie sztuki filmowej.

• W 1994 roku Malina Malinowska-Wollen w Telewizji Kraków zrealizowała dwa filmy dokumentalne, które poświęcone były twórczości tego artysty,
• Również w 1994 roku Paweł Bogocz oraz Adam Sikora przygotowali dla TVP Katowice dokument z popularnego cyklu „Bez Zakłóceń”,
• W 2010 roku powstał film pod tytułem Piotr Szmitke. Elektromagnetyczy wędrowiec, w reżyserii Leszka Ptaszyńskiego,
• W 2011 roku zrealizowano projekt Hodowca Symulakrów, także w reżyserii Leszka Ptaszyńskiego, przy wsparciu Fundacji Paryż.

Literatura

W 1994 roku na światło dzienne wychodzi książka Piotra Szmitke, zatytułowana Antylogia Metaweryzmu, wydana przez Muzeum Śląskie. To ważne wydarzenie w literaturze, które przyciągnęło uwagę krytyków oraz miłośników sztuki.

Autor regularnie publikuje swoje prace w różnych czasopismach literackich oraz w katalogach dotyczących sztuki wizualnej. Do najbardziej znanych periodyków, w których możemy znaleźć jego teksty, należą „Nagłos”, „Arkadia” oraz „Katowicki Underground Artystyczny”, które przyczyniają się do popularyzacji jego twórczości.

W 2011 roku miały miejsce istotne wydarzenia związane z Piotrem Szmitke, kiedy ukazały się dwie jego książki, które szczegółowo badają jego twórczość oraz jej kontekst. Pierwsza z nich to Historia katowickiego artysty w ogrodzie rozwidlającej się rzeczywistości, wydana przez Muzeum Historii Katowic, obejmująca 236 stron. Druga publikacja, Metaweryzm. Kategorie nieistnienia w sztuce, powstała z myślą o wystawie w Zamku Sieleckim w Sosnowcu, a wydana została we współpracy z Fundacją Paryż.

---

Oceń: Piotr Szmitke

---