Kawiarnia Kryształowa, znana obecnie pod nazwą „Dzień i noc”, ma swoje miejsce w malowniczym Śródmieściu Katowic. Jej lokalizacja to ulica Warszawska 5, gdzie mieści się wewnątrz starej kamienicy mieszkalno-handlowej. Budynek ten, pochodzący z drugiej połowy XIX wieku, przeszedł wiele modernizacji na przestrzeni lat.
Z pewnością przyczyną, dla której kawiarnia zyskała taką popularność, jest jej ponad 100-letnia tradycja i działalność, która przyciąga zarówno lokalnych mieszkańców, jak i turystów. Atmosfera tego miejsca sprawia, że jest to doskonały punkt na mapie Katowic, idealny do relaksu i spotkań towarzyskich.
Budynek
W kontekście kawiarnianej tradycji Katowic, warto zwrócić uwagę na kamienicę przy ulicy Warszawskiej 5 w Katowicach, która jest miejscem o bogatej historii. Budowla usytuowana na działce nr 5, położonej przy ówczesnej Friedrichstraße, powstała prawdopodobnie w 1859 roku. Projekt architektoniczny sporządził znany katowicki budowniczy Ignatz Grünfeld.
Budynek, który ma jedną kondygnację z siedmioma osiami, został pierwotnie nabyty przez Salomona Goldsteina. W 1890 roku zrealizowano rozbudowę, kierując się projektem Arthura Häuslera. Wówczas dodano drugie piętro oraz dodatkową lewą oś, która zawierała okazały dwukondygnacyjny wykusz. Przebudowa parteru miała na celu przekształcenie go na potrzeby działalności handlowo-usługowej.
Rok później, w 1891 roku, tylną oficynę rozbudowano według projektu Paula Frantziocha, a w 1898 roku parter został przekształcony. W 1900 roku miała miejsce kolejna nadbudowa tylniej oficyny, przeprowadzona według planów A. Zimmermanna.
W 1905 roku obiekt przeszedł w ręce Liboriusa Otto, który zainaugurował działalność cukierni i kawiarni „Otto”, dysponując piekarnią w zapleczu. W niedługim czasie, związku z budową nowej kamienicy na sąsiedniej posesji nr 3, dobudowano dodatkową prawą oś, już czterokondygnacyjną, wzbogaconą o balkony.
Wydarzenia z końca stycznia 1945 roku przyniosły znaczące zmiany w wyglądzie budynku. Charakterystyczny dach, z lukarnami o owalnych oknach, uległ zniszczeniu w wyniku pożaru sąsiedniej kamienicy nr 3. Został on zastąpiony obecnym, blaszanym dachem. Mimo różnych adaptacji, frontowa elewacja, mająca cechy historyzmu i elementy neobarokowe z 1890 roku, zachowała się niemal w niezmienionym stanie do dzisiaj.
Historia lokalu
Historia kawiarni, która ukształtowała niejedną społeczność, zaczyna się od zamożnego Liboriusa Otto, który przybył z Wiesbaden. Pragnąc zainwestować w prężnie rozwijające się Katowice, w 1905 roku zakupił budynek, gdzie na parterze swojej kamienicy otworzył „Cafe Otto”. Wnętrze kawiarni zachwycało stylem wiedeńskim, zdobione było ogromnymi, kryształowymi żyrandolami, eleganckimi marmurowymi stolikami oraz mahoniową boazerią. Serwowano tu kawę i ciasta w porcelanowych filiżankach i talerzykach, co przyciągało katowicką elitę – urzędników miejscowych, przedsiębiorców oraz przedstawicieli inteligencji.
W kawiarni panowała atmosfera intymności i towarzyskich rozmów, gdzie dźwięki pokera i papierosowy dym, tworzyły niezapomniany klimat. Latem, przed lokalem rozlokowywały się stoliki w ogródku kawiarnianym, co dodatkowo uatrakcyjniało to miejsce.
W 1929 roku właścicielem stał się Stanisław Beszczyński, powstaniec śląski oraz aktywny działacz narodowy. W latach trzydziestych pełnił również honorową funkcję konsula Węgier w Katowicach, swoje biuro konsularne umiejscawiając tuż obok kawiarni. Tragiczne wydarzenia przyniosła II wojna światowa, w trakcie której Beszczyński został aresztowany. Pomimo jego nieobecności, lokal kontynuował działalność przez cały czas wojny. Po wojnie, w 1945 roku, Beszczyński odzyskał lokal i, chcąc odciąć się od przeszłości, zmienił jego nazwę na „Lotos”.
Gdy zmarł w 1947 roku, jego żona Aniela przejęła zarządzanie, stawiając czoła trudnościom gospodarczym. Przywołując słowa autorki książki „Pozdrowienia z Katowic”, w 1949 roku z powodu narzuconych podatków, oddała kawiarnię władzom państwowym. Tak rozpoczęła się nowa era dla lokalu; przejęty przez Katowickie Zakłady Gastronomiczne, a później przez Dyrekcję Kawiarń i Barów Mlecznych, nazwany został „Kryształowa”, co nawiązywało do jego wybitnego wystroju.
W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych kawiarnia była uważana za jeden z najbardziej prestiżowych lokali, ciesząc się wysoką renomą. Niestety, w latach dziewięćdziesiątych zaczęła tracić na popularności. W 2009 roku lokal zamknięto. W 2012 roku jednak, po wygraniu przetargu przez Magdę Gessler, otwarta została w nim restauracja. Mimo wysokich cen, lokal nie przyciągnął klientów i po pewnym czasie działalność przejęła Maria Ożga, której również nie udało się ożywić miejsca.
Kryształowa pozostała pusta aż do 2018 roku, kiedy to powróciła na scenę gastronomiczną z nową restauracją o nazwie „Dzień i noc”.
Przypisy
- KatarzynaK. Pachelska KatarzynaK., Wspominamy dawną Kryształową [ZDJĘCIA], „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 30.10.2018 r.]
- Wyborcza.pl [online], katowice.wyborcza.pl [dostęp 30.10.2018 r.]
- W piątek otwarcie restauracji Dzień i Noc w dawnej Kryształowej, „katowice.naszemiasto.pl”, 03.01.2018 r. [dostęp 30.10.2018 r.]
- KatarzynaK. Pachelska KatarzynaK., Wspominamy dawną Kryształową [ZDJĘCIA], „Dziennikzachodni.pl” [dostęp 29.10.2018 r.]
- a b c d e Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5, s. 48–57.
Pozostałe obiekty w kategorii "Obiekty gastronomiczne":
Gospoda w Katowicach-Giszowcu | Budynek restauracji Carla Geislera w KatowicachOceń: Kawiarnia Kryształowa