Kurt Schwaen

---

Życiorys

Urodziny Kurta Schwaena odbyły się w Katowicach, gdzie mieszkał aż do 1929 roku, w kamienicy przy placu Wolności 7. Jego muzyczna edukacja obejmowała studia fortepianu, organów oraz kompozycji, które odbywał pod kierunkiem Fritza Lubricha. W latach 1929–1933 uczęszczał na uniwersytety w Berlinie i Wrocławiu, gdzie miał zaszczyt uczyć się od takich nauczycieli jak Curt Sachs oraz Arnold Schering. Podczas studiów w 1930 roku nawiązał znajomość z Hannsem Eislerem, co znacząco wpłynęło na jego rozwój kompozytorski.

Schwaen, jako student, angażował się w działalność ugrupowania antyfaszystowskiego, a swoje przekonania polityczne wyraził poprzez przynależność do Komunistycznej Partii Niemiec. Niestety, jego poglądy polityczne doprowadziły do uwięzienia w latach 1935–1938.

Po zakończeniu II wojny światowej Schwaen powrócił do Berlina Wschodniego, gdzie poświęcił się odbudowie kultury muzycznej w stolicy NRD. Jego twórczość obejmowała kompozycje dla amatorskich zespołów muzycznych, chórów, szkół muzycznych, a także zespołów kameralnych. Ponadto zajmował się publikacją i doradztwem muzycznym. W latach 1953–1956 współpracował z Bertoltem Brechtem, co odegrało istotną rolę w jego późniejszych kompozycjach.

Współpracował także z Ernstem Buschem. W 1961 roku dołączył do Niemieckiej Akademii Sztuki, a w latach 1965–1970 pełnił funkcję kierownika departamentu muzyki. W okresie od 1962 do 1978 roku był prezesem Narodowego Komitetu Muzyki Ludowej NRD (Präsident des Nationalkomitees Volksmusik der DDR). Poza tym, w latach 1973–1981 zarządzał teatrem muzycznym dla dzieci w Lipsku. Osobiste osiągnięcia Schwaena zostały docenione poprzez przyznanie mu doktoratu honoris causa Uniwersytetu w Lipsku w 1983 roku oraz wielu nagród państwowych. W ostatnich latach życia mieszkał w dzielnicy Berlina Mahlsdorf, gdzie zmarł w wieku 98 lat.

Jego twórczość obejmuje ponad 620 tytułów, a w jej ramach komponował w wielu różnorodnych gatunkach, z wyraźnym naciskiem na neoklasycyzm. Wśród jego znanych dzieł wymienia się kantatę dla dzieci zatytułowaną „Król Midas”. Wpływy z podróży do Wietnamu widać w takich kompozycjach jak Koncert fortepianowy nr 2 z 1987 roku. Warto również wspomnieć o jego późniejszym wkładzie w powstanie poematu muzycznego „Plac Poczdamski” (Potsdamer Platz) z 1998 roku.

30 września 2009 roku, na budynku przy pl. Wolności 7 w Katowicach, odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci Kurta Schwaena. Uroczystość odsłonięcia odbyła się z udziałem jego żony, Iny Iske, przewodniczącego Rady Miasta Katowice, Jerzego Forajtera oraz dyrektora Muzeum Historii Katowic, Jadwigi Lipońskiej-Sajdak.

Odznaczenia

Kurt Schwaen był osobą, która zasłużyła się w walce z totalitaryzmem oraz zaangażowała w działalność na rzecz swojego kraju. Jego dokonania zostały uhonorowane licznymi odznaczeniami, które odzwierciedlają jego znaczącą rolę. Wśród przyznanych mu wyróżnień znajdują się:

• 1958 – Medal „Za walkę z faszyzmem” 1933–1945,
• 1959 – Nagroda Państwowa NRD III Klasy,
• 1977 – Nagroda Państwowa NRD II Klasy,
• 1979 – Złoty Order Zasługi dla Ojczyzny,
• 1984 – Order Karla Marksa,
• 1985 – Order Zasługi Cywilnej przyznany przez Hiszpanię,
• 1988/2003 – Order Przyjaźni, który otrzymał z Wietnamu,
• 1989 – Złota Gwiazda Przyjaźni Między Narodami,
• 1999 – Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.

Te odznaczenia stanowią dowód na jego nieustanną pracę oraz oddanie, które przyczyniły się do poprawy sytuacji w społeczeństwie.

Kompozycje

Utwory orkiestrowe

W dorobku Kurt Schwaena znajdują się liczne kompozycje orkiestrowe, z których każda ujawnia jego unikalny styl i podejście do muzyki. Warto wymienić kilka kluczowych dzieł, które zostały stworzone na przestrzeni lat:

• Sinfonietta KSV 142 (1957),
• Sinfonietta piccola KSV 374 (1974, poprawiona 1977),
• 3 suity taneczne: Nr 1 KSV 14 (1947), Nr 2 KSV 67 (1952), Nr 3 KSV 200 (1960),
• Ostinato 56 KSV 122 (1956),
• Jeu parti KSV 482 (1985),
• Koncert fortepianowy nr 1 KSV 259 (1963, poprawiony 1964),
• Koncert fortepianowy nr 2 „Koncert Wietnamski” KSV 515 (1987),
• Concert pour la jeunesse KSV 620 (1999),
• Koncert skrzypcowy KSV 433 (1979),
• Koncert na klarnet, trąbkę i orkiestrę KSV 174 (1959).

Opery

Schwaen stworzył również kilka oper, które zyskały uznanie zarówno wśród krytyków, jak i publiczności. Oto niektóre z nich:

• Die Horatier und die Kuratier (opera dla dzieci) KSV 104 (1955/56),
• Pinocchios Abenteuer (opera dla dzieci) KSV 322 (1969/70, poprawiona 1997),
• Fetzers Flucht KSV 167 (1959),
• Leonce und Lena KSV 204 (1960/61).

Muzyka kameralna

W obszarze muzyki kameralnej jego wkład również jest znaczący. Przykładowe utwory obejmują:

• Volksliederstreichquartett KSV 143 (1958),
• Quartettino na kwartet smyczkowy KSV 615 (1998), poprawione jako Divertimento KSV 656 (2005),
• Trio fortepianowe Nr 1 KSV 319 (1969),
• Trio fortepianowe Nr 2 KSV 413 (1969/78),
• Trio fortepianowe Nr 3 KSV 460 (1982),
• Trio fortepianowe Nr 4 KSV 474 (1983),
• Trio fortepianowe Nr 5 „en miniature” KSV 509 (1987),
• „Tänzerische Impressionen“ KSV 522 (1988),
• „Fern und nah. Neue Nationaltänze“ KSV 556,1 (1991),
• „Concertino. Hommage à Bartók“ na wiolonczelę i fortepian KSV 558 (1991).

Utwory fortepianowe

W obszarze muzyki fortepianowej kompozytor stworzył także wiele interesujących utworów:

• 5 Tanzbilder KSV 8 (1940),
• Movimenti KSV 457 (1957–82),
• Vietnamesische Impressionen KSV 546 (1990/91),
• Nocturne lugubre KSV 568 (1992),
• Nachlese KSV 638 (2002),
• Duo carattere KSV 601 (1997).

Utwory wokalno-instrumentalne

Na zakończenie warto wspomnieć o utworach wokalno-instrumentalnych, które również są istotną częścią jego twórczości:

• König Midas (kantata) KSV 144 (1958).

Muzyka filmowa

Oto zestawienie ważnych dzieł muzycznych stworzonych przez Kurta Schwaena na przestrzeni lat. Poniżej znajduje się lista filmów, w których jego twórczość odegrała istotną rolę:

• 1963 – Vom König Midas,
• 1962 – Fetzers Flucht (film telewizyjny),
• 1962 – Christine und die Störche,
• 1961 – Tu Radio Gliwice,
• 1960 – Das Leben beginnt,
• 1960 – Die Achatmurmel (krótkometrażowy),
• 1959 – Der verlorene Ball (krótkometrażowy),
• 1959 – Amigo.

---

Oceń: Kurt Schwaen

---